Ouder hoorde het volgende tijdens een ouderavond: ”Wie zegt dat je tweede kind ook zo slim is als je oudste? Het is geen garantie dat je tweede ook hoogbegaafd is.”
Ze zuchtte en keek me vragend aan: “Waarom reageert ze zo, net alsof wij niet net zoveel van haar houden als ze minder intelligent zou zijn? Het voelde als een terechtwijzing en … oh ja we moesten eens ophouden met pushen. Maar… wij kennen ons kind toch het beste en vermoeden toch echt dat er een reden is waarom ze op school niet uit de verf komt.”
Een kwestie van een ‘pushende’ ouder of van leerpotentieel benutten via verwachtingen en rolmodellen?
De inspirerende titel over leerpotentieel benutten van alle leerlingen
Aan gesprekken zoals deze moest ik denken toen ik onlangs de inspirerende titel van een nog te verschijnen boek las. Ik werd er blij van toen ik de korte recensie las over het eerste hoofdstuk.**
Net zoals van de terecht gemaakte opmerking op de post dat de verwachtingen van een leraar grote invloed hebben op de prestaties van elke leerling. In mijn boek* lees je veel ervaringen op dat gebied en de invloed ervan op de leerling in kwestie.
Gaat er dan na enkele decennia toch iets veranderen in de onderwijsvisie van alle docenten en hopelijk ook bij alle ouders?
Gesprekken over leerpotentieel benutten via verwachtingen en rolmodellen
Dan denk ik aan oudergesprekken als moeder, maar ook aan overleggesprekken als logopedist en als dyslexiespecialist over leerlingen die waren verwezen.
Voorbeelden?
Als ouder:
“Je wilt altijd zoveel, wat ben je toch altijd kritisch!” En:
“Als ouders zulke kritische vragen aan jou zouden stellen, hoe zou jij dat vinden?”
Mijn reactie? “Graag, hoe kritischer hoe beter. Zolang we respectvol met elkaar omgaan, is alles bespreekbaar en in het belang van dit deels aan mijn zorg toevertrouwde kind prima.
Als dyslexiespecialist tijdens een gesprek met de mentor:
Mentor: “VMBO is toch ook goed en een 6 is toch ook voldoende? Bovendien, ze gaat dadelijk puberen en dan wordt school minder belangrijk voor haar.”
Mijn reactie: “Wéét jij dan al dat dit het plafond is voor deze leerling en hoe heb je dat bepaald? Gaan ándere brugklassers dan niet puberen? Je weet toch ook niet hoe de schoolmotivatie wordt van die nu nog ijverige vwo-brugklasser als die gaat puberen?”
Een ouder over het commentaar van de docent tijdens het ouderavondgesprek:
Docent: “Een school moet toch vooral leuk, veilig en gezellig zijn en … misschien kun je maar beter naar (naam school) gaan, want dat is een echte, ouderwetse leerschool. Dat zoek je toch voor jouw kind?”
Ouder: “Ja, serieus! Natuurlijk is veiligheid een vereiste, maar wie zegt dat leren niet leuk, veilig en ook nog gezellig kan zijn? Dat het ouderwets is en… wat is dán de basistaak waaraan een (basis)school moet voldoen?
De kiem van elke ontwikkelingsfase van baby tot volwassene
Iedere ouder en alle mensen die betrokken zijn in de fases die elk mens doorloopt naar de volwassenheid kan de kiem tot het zich ontwikkelen toch niet zijn ontgaan?
De oorsprong van iets leren zit in ’nieuwsgierigheid’ en in het verlengde daarvan in de wisselwerking en imitatie van en uitlokking door het rolmodel.
Daar is zelfs een heel taalontwikkelingsprogramma op gebaseerd: V.A.T.****
Nieuwsgierig zijn:
- waar een geluid vandaan komt
- of papa of mama weer achter het doekje tevoorschijn komt bij het eeuwenoude kiekeboespelletje
- bij het vraag en antwoordspelletje bij brabbeltaal
- bij het napraten ‘papegaaien’ van volwassenen in rollenspelletjes
Elk leermoment is terug te voeren naar nieuwsgierigheid, wisselwerking en de aanwezigheid van een stimulerend rolmodel.
Rolmodellen
We vormen (on)bewust allemáál een rolmodel voor onze omgeving:
- de politie op straat
- de diëtist/personal trainer die zijn of haar cliënt een gezonde leefstijl voorschrijven
- ouders in de opvoeding van hun kroost
- docenten op school
- zorgverleners
- politici
Rolmodel als dyslexiespecialist: is dat pushen of hoge (reële)verwachtingen hebben?
Hoge verwachtingen hebben? Misschien was ik me daarvan lange tijd niet bewust totdat ik het verwijt als ouder kreeg dat ik te veel zou ‘pushen’. Dat het kind zich intussen krom verveelde op school en kattenkwaad ging uithalen? Als dat laatste de enige uitdaging wordt op school? Dan is er iets fundamenteel mis in passend onderwijs bieden in mijn optiek. Dat werd helaas anders geïnterpreteerd. Misschien had het te maken met mijn eigen no nonsens opvoeding die ik van mijn ouders meekreeg?
Dat verwijt van pushen hoor ik ook vaak van ouders die zich daarover beklagen als hun (hoogbegaafd) kind met dyslexie ‘voor hun bestwil’ bepaalde toetsen niet hoeft te doen.
In mijn eerder verschenen blog* had ik het over het effect van hoge verwachtingen/ hoge doelen enerzijds en lage verwachtingen die tot lage doelen anderzijds leiden.
Hoe uit ‘rolmodel’ zich?
Bij eindexamenleerlingen met dyslexie die ik aanmoedig via vragen om (samen) te ontdekken welke leesstrategie bij die tekst het beste bij hen past bijvoorbeeld. Zolang we onze keuze maar kunnen uitleggen, wordt elk antwoord gerespecteerd. Duidelijk dat nieuwsgierigheid naar, uitlokking en imitatie hierbij noodzakelijke ingrediënten zijn.
Rolmodel als logopedist
Ook bij docenten met bijvoorbeeld stemklachten werkt hoge verwachtingen hebben uitstekend. Ik herinner me de gesprekken met die docent van groep acht met stemklachten. Hij was een leeftijdgenoot, type ‘oude rot in het vak’, maar nog net zo bevlogen en fris alsof het zijn eerste jaar als docent was. Tikje eigenwijs ook, wat tot mooie discussies leidden in de therapie. Een docent die je elke leerling toewenst omdat hij nieuwsgierig blééf naar de persoon achter die leerling. Bij elke individuele leerling betrokken en oog hebbend voor de mogelijkheden van elk kind.
Maar… daar kwam die karakteristieke eigenschap, die eigenwijsheid toen ik volgens hem het uiterste van zijn motivatie vroeg. Het ging over stemhygiëne en hij betwijfelde of de lessen net zo didactisch verantwoord zouden zijn met stemsparende maatregelen. Ik beëindigde een discussie die hij met gemak zou hebben gewonnen met de opmerking: ”Weet je nog? Zachte heelmeesters maken stinkende wonden.” Hij zuchtte en staakte onze discussie. Een week later gaf hij ruiterlijk toe dat dit gezegde hem over de streep had getrokken.
Rolmodel als:
Collega:
Het mooiste compliment van hem kwam vele jaren later.
Hij stuurde een jonge, pas begonnen en veelbelovende collega met beginnende stemklachten naar mij. Bij binnenkomst kreeg ik de groeten van hem. Met zijn stem ging het nog steeds goed. Ze keek me vragend aan: “Ik moest vooral niet vergeten door te geven dat die aanpak van hoge verwachtingen en dat spreekwoord goed werkte!”
Docent:
Ik hoor en merk zo vaak dat collega-docenten niet meer lezen, dat het taalniveau van een percentage onderwijsgevenden onvoldoende is. Dat er onvoldoende tijd is voor de basisvakken die zo kenmerkend zijn voor een basisschool. De overheid maar ook ouders die steeds meer publieke en opvoedkundige taken afschuiven op het onderwijs. Die ontwikkeling werkt daarbij ook niet mee…!
Zoals ouders zich moeten realiseren dat zij het rolmodel zijn in de opvoeding en het gedrag van hun kinderen, zo geldt dat ook voor de onderwijsgevende en andere betrokkenen.
Iedereen is een rolmodel:
Vanaf zeer vroege leeftijd wordt dit rolmodel zijn, dagelijks veel uren uit handen gegeven en dan is het belangrijk dat eenieder zich daarvan bewust is.
In mijn boek
Dyslexie en onderwijs: op zoek naar jouw puzzelstuk- Gelijke behandeling leidt niet tot gelijke kansen! komt het rolmodel ook ter sprake bij de aanpak van spelling, het bevorderen van leesplezier en het nieuwsgierig zijn en blijven naar de persoon achter die leerling.
Onder andere te bestellen bij Boekscout bestel hier
Of met dit ISBN: 978-94-646-8370-7 in elke (digitale) boekhandel!
Meer over hoge verwachtingen?
https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/hebben-we-te-hoge-verwachtingen/
De inspirerende link bekijken?**hier
V.A.T.**** betekent: Volgen-Aanpassen-Toevoegen. Interesse?
https://kiind.nl/samen-spelen-volgen/