Slagroom
Ze deed onopvallend haar werk op de zuivelafdeling in de plaatselijke supermarkt. Ze was me al vaker opgevallen. De rustige bedrijvigheid. Haar vriendelijke uitstraling en een glimlach op haar gezicht. Opeens klampte een klant haar aan en vroeg in het Engels hoe het met haar ging en of ze nog vakantieplannen had. Haar glimlach veranderde in een stralende lach. Haar man kwam over uit Oekraïne en dan waren ze even als gezin compleet. Ze keek ernaar uit. Het gesprek kabbelde nog even voort en ze namen hartelijk afscheid van elkaar.
Net toen ik mijn weg vervolgde kwam de vraag in onvervalst, plat Brabants, voor het gemak vertaald: “Mevrouw, ik zal er wel naast kijken, maar ik kan de slagroom niet vinden.”
Ik aarzelde, moest ik te hulp schieten? Zou de Oekraïense Nederlands verstaan en al helemaal dit plaatselijker dan plaatselijke dialect?
De vriendelijke glimlach bleef toen ze reageerde: ”Slagroom? Loopt u maar mee, dan wijs ik u dat.” Ze sprak Nederlands met dat mooie vleugje accent van een ander land. Last van selectieve ’taal’ xenofobie? Geen sprake van! De al aanwezige sympathie voor deze vrouw nam alleen maar toe.
Een andere taal en een andere cultuur respecteren
Fantastisch, deze reactie in het Nederlands maakte mij blij en haar Nederlands vertelde zonder woorden veel tussen de regels door.
Het vertelt mij bijvoorbeeld dat deze vrouw serieus werkt aan haar plan om deel uit te maken van de bevolking waar ze (tijdelijk) woont.
Het toont de bereidheid en de veerkracht om zich te verdiepen in een taal, een cultuur van een land, terwijl je hart en gedachte waarschijnlijk in je vaderland liggen waaruit je voor de veiligheid van je gezin moest vluchten. Alles moest achterlaten wat je lief was inclusief die mooie baan.
Het symboliseert voor mij een teken van wederkerigheid. Van: ‘In ruil voor jullie ontvangst van zoveel vluchtelingen is het minste wat ik kan (terug)doen me jullie taal eigen te maken.’
Nederlands in de verdrukking
De andere realiteit in mijn dorp? Die van een werkgever zoals Philips dat vroeger was, maar toch anders. Begrijp me goed, veel inwoners verdienen er een goedgelegde boterham.
Die realiteit omarm ik voor al die werknemers, maar er hangt ook een vergeten prijskaartje aan het succes van deze werkgever. De Nederlandse taal komt steeds meer in de verdrukking. Er zijn wijken waarin de Nederlandse taal volledig is verdwenen en autochtonen zich in het buitenland wanen.
Overspoeld door hoogopgeleide expats die bij deze multinational en inmiddels Nederlands trots komen werken. In conjuncturele hoogtijdagen komen er maandelijks wel vierhonderd binnen. Hoogopgeleid, Engels sprekend en zich hier (blijvend) vestigend en geen enkele behoefte om Nederlands te gaan leren.Waarom zouden ze ook? Al die Nederlanders ‘oefenen’ toch lekker hun Engels?
Last van selectieve taal xenofobie
Nee, mensen die me kennen, zullen het beamen. Ik ben volstrekt niet xenofoob ingesteld, integendeel. Als een toerist me in het Engels aanspreekt, zal ik natuurlijk uit beleefdheid in het Engels antwoorden. Ook zal ik dan om buitensluiten te voorkomen altijd in een gemeenschappelijke taal spreken. Andere culturen vind ik boeiend en het is leuk als ze ons land bezoeken. Maar… de vanzelfsprekendheid waarmee ze als ínwoner ook na jaren nog steeds Engels blíjven spreken en het Nederlands niet verstaan? Dáár begint mijn onbegrip of misschien noem jij dat dan wel taal xenofobie. Selectief in mijn geval dus, die taal xenofobie.
Ergernis ontstaat waar bereidheid afwezig blijkt
Ben ik de enige die zich begint te ergeren aan de Engelse taal aan de telefoon als ‘ze’ hulp voor hun kind vragen? De vanzelfsprekende Engelse startzin: “Excuse me, could you speak English please?” De vanzelfsprekende overtuiging dat iedereen wel Engels spreekt? De keren dat ik mezelf na afloop van zo’n gesprek haat omdat ik weer uit (misplaatste) beleefdheid overging in het Engels, wetende dat ze al jaren in Nederland wonen?
Is de taal en cultuur van het gastland leren dan alleen verplicht voor oorlogsvluchtelingen?
Wordt beleefdheid en je aanpassen aan de taal en cultuur van het ‘gastland’ dan alleen van oorlogsvluchtelingen verwacht?
Zijn hoogopgeleide expats die vrijwillig hun veilige vaderland verlaten voor een betere goedbetaalde baan elders gevrijwaard om Nederlands te leren? Dáár wringt voor mij de schoen omdat het voelt als ‘met twee maten meten’.
Nederlandse taal en onze wortels verwaarlozen
Is het daarnaast normaal dat wij Nederlandssprekenden steeds meer onze Nederlandse taal en wortels verwaarlozen en onnodig Engels in onze Nederlandse zinnen mengen?
Waarschuwing voor het uitsterven van Nederlands
Ben ik de enige die zich dat afvraagt?
Kennelijk toch niet, want ik zag onlangs een post op LinkedIn waarin de irritatie werd geuit over onnodig Engels (link*) en in het NRC van 7 augustus (link**) waarschuwden twee hoogleraren voor dit fenomeen. Ja, ik herken de irritatie over het onnodig gebruik van Engels en ik deel de ongerustheid. Ze passen naadloos bij de vanzelfsprekendheid waarmee Engelstaligen (die slechts één taal beheersen) blijven volharden in hun Engelse taalbubbel. Als we zo doorgaan en uit beleefdheid ons aanpassen, sterft onze Nederlandse taal uit en dat gaat echt in een rap tempo. Zó snel dat het de vraag is of het Nederlands als taal aan het einde van deze eeuw nog bestaat!
Vanaf nu neem ik me voor om vriendelijk te antwoorden met de vraag: “Kunt u Nederlands spreken, alstublieft?”
https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/blog174-waarom-spreek-je-geen-engels/
Voor diegenen die geïnteresseerd zijn in de links:
https://www.linkedin.com/search/results/all/?keywords=post%20over%20onnodig%20Engelse%20woorden&origin=SWITCH_SEARCH_VERTICAL&sid=L7! *
Het opiniestuk in het NRC: ** https://www.nrc.nl/nieuws/2023/08/07/engelse-dominantie-aan-nederlandse-universiteiten-is-cultureel-imperialisme-a4171432