Hebben we te hoge verwachtingen?

Je hebt het in ieder geval geprobeerd

“Pas op, misschien is hij nog niet toe aan zijn eerste stapjes.”
“Is ze al toe aan fietsen zonder zijwieltjes?”
Of:
“Zou pianoles iets voor mij zijn?”
“Dat weet ik niet, maar als je het niet probeert, zul je het nooit weten.”
“Zijn de kinderen al oud genoeg om dit jaar in de vakantie grotere bergtochten te maken?”
“We zouden het kunnen proberen en als het tegenvalt, gaan we toch gewoon naar een vaste camping en maken we kortere dagtochten?”
“Is onze dochter wel volwassen genoeg om voor haar studie op kamers te gaan?”
“Zou hij met zijn dyslexie dat voortgezet onderwijsniveau wel aankunnen?”
Herkenbare situaties? Hebben we (te) hoge verwachting of zijn we (te) voorzichtig om eventuele frustraties te vermijden? Meningen zijn verdeeld over dit onderwerp.
Zomaar een paar voorbeelden uit het dagelijks leven zoals bij deze twee gesprekken:

Schooladvies in groep acht en dyslexie

Gesprek een:
Docent: ”Mavo is toch ook goed genoeg, heb ik zelf ook eerst gedaan en toen gekeken of er meer in zat.”
Moeder:”Niets mis met mavo, maar waarom zou hij havo niet meteen mogen proberen met deze cijfers als hij dat zo graag wil? Als het te hoog gegrepen is, kan hij toch altijd nog naar de mavo? Bovendien, wie zegt dat hij over een paar jaar nog steeds kok wil worden, dan heeft hij met een beperkter vakkenpakket misschien al een gewenst studieplan voor zichzelf afgesneden of het voor zichzelf  erg moeilijk gemaakt?”
Stagiaire aanwezig bij het gesprek (deed een universitaire studie Nederlands en was werkzaam geweest als docent Nederlands, maar maakte toen een switch naar de pabo) knikt bevestigend en luistert geïnteresseerd.
Docent (met een blik op haar stagiaire): “Zij is naar een lagere  opleiding overgestapt.”
Stagiaire: “Dat klopt, maar ik had de luxe om alsnog die keuze te kunnen maken, ook qua vakkenpakket, andersom was misschien niet zo gemakkelijk gelukt als ik de pabo niets zou vinden.”
Docent tegen moeder: “Waarom zet je toch altijd zo hoog in, je legt veel te veel druk op je kind. Jouw verwachtingen zijn veel te hoog!”

Hoge verwachtingen en het vangnet

Het tweede gesprek vond onlangs plaats tijdens een promotiefeest met een oud-medestudent van de promovendus.
Ze vertelt over haar afgeronde promotie traject in Amerika. Ze klinkt bevlogen en vertelt enthousiast over haar volgende carrière stap. Nog steeds in het buitenland, maar iets dichter bij haar familie.
Ze wil verder in haar onderzoek, is nieuwsgierig naar volgende onderzoeken en wordt daarin uitgedaagd door een professor waar ze alle ruimte van krijgt.
Op de vraag wat ze gaat doen als die aan haar beloofde ‘gouden bergen en dito toekomst’ misschien gaan tegenvallen? Als die bijna pensioengerechtigde professor misschien wordt opgevolgd door iemand die haar minder ruimte en kansen geeft? Er komt een nuchter antwoord: “Dan heb ik het geprobeerd en ga ik net als de vandaag gepromoveerde vriend een leuke baan zoeken. Dan hoef ik in ieder geval nooit te denken ‘had ik maar’ en dat geeft dan ook rust en tot die tijd ga ik lekker mijn hoge verwachtingen achterna.” Hoog of misschien te hoog? Dat wijst de toekomst wel uit.

Proberen en gaandeweg tot andere inzichten komen

Die houding… Dat heeft toch niets te maken met mislukken of falen? Fantastisch zoals ze dat vangnet al voor zichzelf heeft gevormd.

Het positieve effect van hoge verwachtingen?

Je hebt het in ieder geval geprobeerd!
Het stond onlangs op LinkedIn: “Uit onderzoek blijkt dat een positieve blik op leerlingen, op wat ze wél weten en kunnen en het werken vanuit hogere verwachtingen een positief effect heeft.

Tal van reacties op dit bericht. Twee vielen wat mij betreft op:
De ene reactie:
“Wat meldt het onderzoek over de andere kant van de medaille? Namelijk dat te hoge verwachtingen kunnen leiden tot gebrek aan zelfvertrouwen vanwege te hoge druk van diezelfde verwachtingen?

De andere reactie:
Mooi onderzoek! Brengen wij dit met elkaar ook in de praktijk? Werkt ook goed op andere plekken namelijk :). Op de werkvloer, op de sportclub, thuis! Leg de lat hoog, motiveer, inspireer en moedig aan! Geloof in elkaar. Je zult versteld staan over wat je samen kunt bereiken! Dank voor dit bericht! Laten we het vooral veel delen :).

Welke kies jij?

Grenzen opzoeken betekent:

• geen angst hebben voor frustraties of om te falen
• verkennen waar je allemaal toe in staat bent
• incalculeren dat het misschien te hoog gegrepen was en voor jou niet weggelegd, maar ís dat dan zo erg?
• later geen spijt hebben dat je een toekomst hebt afgesneden uit angst dat het te moeilijk of te hoog gegrepen was
• vertrouwen hebben in je hoge verwachtingen
• net als bij leren lopen, weten dat je na vallen weer kunt opstaan

Bang om te falen?

Zijn we en masse bang geworden om te ‘falen’? Angst voor een frustrerende ervaring of voor eventuele kritiek? Willen we onze kinderen, leerlingen, studenten laten opgroeien tot volwassenen die nog nooit hun grenzen hebben opgezocht?
Gebruiken we voor deze houding het argument van ‘de tijdgeest’?

Een ervaring van falen/frustratie ombuigen tot een leermoment

Hoe erg is een ervaring van falen dan? Hoe hebben we ooit leren lopen, fietsen? Hebben we zelf dan nooit een onvoldoende gehaald om vervolgens bij een herkansing een mooie voldoende te scoren? Stopte dat leerproces bij de eerste valpartij, die onvoldoende of ging je gewoon opnieuw proberen? Waren dat dan geen leermomenten waarmee we verder groeiden en (onbewust) nieuwe inzichten kregen en zelfvertrouwen kweekten als het lukte?

Vrolijk mogen blunderen

Voor mij als moeder, logopedist, dyslexiespecialist, als NT-2 trainer, maar ook als schrijver van SpellingProf* en het onlangs verschenen boek**, is er een rode draad, die ik in mijn opvoeding, maar ook op school  meekreeg. ‘Als je het niet probeert, weet je ook niet of je het kunt.’
Het werd tijdens een nascholing ooit als volgt geformuleerd door de coach:
“Vandaag gaan we met z’n allen vrolijk blunderen. Degene die aan het einde van de cursus niet minstens één zo’n ‘blunder moment’ heeft ervaren, heeft geen waar voor zijn of haar geld gekregen.”
Een opmerking die korte metten maakte met elke opgeworpen drempel of elk koudwatervreesmoment.

Met vallen en (weer) opstaan

Leren doe je met vallen en opstaan in elke situatie!
Daarom: Geef jezelf of een ander die kans om (te) hoge verwachtingen te hebben. Alleen dan weet je waar je toe in staat bent, leer jij je grenzen kennen, ontdek je of een verwachting realistisch was en kun je tenminste vol zelfvertrouwen zeggen:
“Ik heb het in ieder geval geprobeerd.”

Meer over hoge verwachting lezen?
https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/hogere-leesverwachting-levert-hoger-leesdoel/

Informatie over realistische verwachtingen en gelijke kansen met dyslexie?**
https://www.boekscout.nl/shop2/boek/9789464683707

Meer over SpellingProf?* https://www.spellingprof.nl 

Informatie over het onderzoek op LinkedIn? https://woa.kohnstamminstituut.nl/praktijkproducten-gelijke-onderwijskansen-en-gebruikmaken-van-digitale-media/