Categorie: Dyslexie en Taal

Dyslexie behandelen met een methode of juist niet?

16 oktober 2018

Dyslexiebehandelingen volgens een methode of juist niet?

16 oktober 2018

Methodes of niet bij dyslexiebehandelingen?

Dyslexie behandel je toch volgens methode… ? Dus… aanbod gericht, was het resolute commentaar! Ik hoor zó vaak de vraag: “Welke methóde gebruik jij?” “Ken je déze methode al?” of… “De schóól gebruikt deze methode en vraagt of jij dat ook wilt doen.” Als logopedist met een dyslexiespecialisatie voelde ik me vaak in de verdediging gedrukt. Ik moest bijna “bekennen” dat ik die methodes niet gebruikte. “Welke dan wel?” was natuurlijk meteen de volgende vraag. Daarover later meer.

Aanbodgericht werken met kant-en-klare dyslexieprogramma’s

Het was één van de vele aanbod (methode) gerichte dyslexiebehandelaars. Op een onderwijsbeurs al weer enkele jaren geleden…. Ze hadden een stand ingericht tegenover de NVLF ( Nederlandse Vereniging voor Logopedie en Foniatrie). Als logopedist/dyslexiespecialist ging ik ook bij de overburen een kijkje nemen. Trots, zelfbewust en overtuigd van hún beste product op de markt om mensen met dyslexie te begeleiden. Het waren mooie programma’s met een professioneel bijbehorend verkooppraatje.

Vraaggericht werken bij de unieke dyslexieproblematiek

Aanbod gerichte producten met natuurlijk een flinke aankoopprijs. Wat denk je? Ze waren namelijk allemaal goed uitgedacht….! Het lag er vol van. Verderop hetzelfde verhaal met weer een ánder fantastisch programma! In discussie gaan over het verschil tussen aanbod en vraaggericht werken? Nee, de overtuiging was te groot van het eigen gelijk. En…. eerlijk gezegd aan míjn kant óók. Maar dan wat betreft het vraaggericht werken. Want…. er bestáát volgens mij geen standaard dyslexieprobleem en dus ook géén standaard dyslexieprogramma.

Begeleiding aanpassen aan de hulpvrager

In het tijdschrift Balans kun je veel artikelen over dyslexie lezen. Dit onderwerp kwam een poosje later ter sprake. (Voor diegenen die het willen nakijken. Even terugzoeken in het september/oktober nummer van 2015!) “Allerlei factoren hebben invloed op dyslexie en dit leidt ertoe dat de aanpak (steeds meer) aan het individu moet worden aangepast”. Steeds meer? Maar….. dat deed en doe ik toch altijd al, zonder “dè methode?”

“Op maat dyslexiebegeleiding”

Als paramedicus/dyslexiespecialist weet ik niet beter. Als hulpverlener pas ík me aan en houd ik rekening met de hulpvrager en niet andersom! Dat betekent géén “voorgekauwde” aanbodgerichte behandeling. Zó uit de kast door en voor iedereen te gebruiken. Dit is behalve scholing mijn professionele achtergrond: goed luisteren, observeren, afstemmen en gezamenlijk bereiken we een “aan de vraag aangepaste dyslexie behandeling.” Het betekent dat ík als hulpverlener me steeds aanpas en oog heb voor (lees) interesses. Gebruikmakend van de informatie van ouders, persoon in kwestie en van alle onderzoeken en daar een “op maat dyslexiebegeleiding” bij zoeken. Het voelde als een erkenning. In Balans (een magazine o.a. over dyslexie) een artikel hierover te zien! Eigenlijk werd met die uitspraak tussen de regels iets gezegd. Die mooie kant- en- klare programma’s sluiten niet aan bij het individu met de specifieke zorgvraag!

Is er dan helemaal géén dyslexieprotocol is? Ja, die is er wèl, want volgens het neutrale protocol vindt er éérst een nauwgezet onderzoek plaats.

Bij basisschoolleerlingen een vermoeden van dyslexie? Begin altijd met een uitgebreide logopedische taaltest. Afgenomen door een logopedist om een onderliggende taalstoornis uit te sluiten. Samen met de schoolgegevens en de informatie van de ouders vormen ze de basis voor verder onderzoek. Dit gebeurt bij voorkeur bij een onafhankelijk in dyslexie gespecialiseerd bureau. Dit bureau komt met conclusies en adviezen. Daarna start een eventuele dyslexiebehandeling elders.

Bij middelbare scholieren een vermoeden van dyslexie? Begin op zijn minst met een afname van een dictee op het schoolniveau type. Maak ook een opname van een paar bladzijde lezen en analyseer nadien de wijze van lezen. Samen met de schoolgegevens en de informatie van de ouders vormen ze de basis. De basis voor een uitgebreid onderzoek bij een onafhankelijk in dyslexie gespecialiseerd bureau. Ook nu komt het bureau met conclusies en adviezen. Daarna start een eventuele dyslexiebehandeling elders.

Een ónafhankelijk bureau dat zich alléén bezighoudt met onderzoek, diagnostiek en advies rond dyslexie? Ja, want een slager keurt toch ook niet het eigen vlees?

Wil je meer blogs lezen over dit onderwerp? https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/wanneer-is-spelling-belangrijk-dyslexie/

Interesse in het magazine Balans? https://www.balansdigitaal.nl/kennis/diagnose-dyslexie/

Lees meer

Welke invloed heeft voorlezen op de taal en de woordenschat?

By Silvia Linssen

1 oktober 2018

Voorlezen beïnvloedt de woordenschat! — Vriendschap, een mooier thema is er niet voor de kinderboekenweek!

Hoelang heeft voorlezen dan invloed op zijn taal en zijn woordenschat? Was de wedervraag van moeder op mijn vraag: “Blijf je je kind voorlezen?” “Als ze leren lezen in groep 3 hoef ik toch niet meer vóór te lezen?” Telkens weer stel ik de vraag of ouders nog voorlezen. Vooral aan ouders die met hun zoon of dochter bij mij voor hun spraak- en/of taalontwikkeling komen. Te vaak komt het verbaasde antwoord dat hij of zij nu toch zèlf leest!

Haar zoon was op advies van de kleuterjuf door de huisarts verwezen. Reden: een te kleine woordenschat, woord vindings problemen, kortom “hij kon zijn ei niet kwijt en gebruikte dan maar uit onmacht zijn vuistjes”, vertelde de juf. Ze zag in de klas vaak onmacht, frustratie en verdriet bij dit mannetje.

In de passieve woordenschat test zaten ook een paar “technische” plaatjes. Die herkende hij nou net weer wèl! Op mijn verraste vraag hoe hij die woorden kende, vertelde hij trots over het beroep van papa. Hij werd later óók fietsenmaker en nu mocht hij al vaak helpen in de werkplaats achter de fietsenwinkel.

“Voorlezen? Jee, wanneer dan?” Daar hadden zijn ouders met hun bedrijf geen tijd voor. Gepraat werd er des te meer…… over van alles wat met fietsen te maken had!

Woordenschat en taal verrijken via het voorlezen. Het is een andere taal dan de gesproken taal. Vaak ook met iets langere zinnen dan wat je in je gesprekken je kind aanbiedt. Wat je eraan hebt in je latere leven, het verrijken van je fantasie en inlevingsvermogen…. Er zijn veel voordelen op te noemen. Je woordenschat en zinsbouw vergroten kan natuurlijk ook later als je zèlf leest….

Àls jezelf leest! “Jong geleerd is oud gedaan”, luidt het spreekwoord. Je moet er dan wel mee in aanraking komen. Je ouders, de juf zien lézen en zíen dat ze daarvan genieten! Dat nodigt uit en is heel stimulerend om zelf ook te gaan lezen.

De inhaalslag maken en kinderen met een taalvoorsprong voorbij gaan. Ik zie het regelmatig gebeuren. Kinderen van talige ouders die te vroeg stoppen met het voorlezen en zo die voorsprong in een snel tempo laten verdwijnen.

Die voorsprong in taal en woordenschat verdampt helemaal als hun kind dyslectisch blijkt te zijn. Sterker nog…. ze worden door lezende kinderen met een oorspronkelijke taalachterstand uiteindelijk voorbij gegaan. Het taalniveau van het technisch lezen is minder rijk en stimulerend dan hun spreekniveau op dat moment. Ze zijn nog in de léren lezen fase en lopen nu zonder aanmoediging vast. Hoe beter je iets beheerst, hoe leuker het wordt en dat geldt óók en vooral voor lezen! Pas vanaf een bepaald niveau léér je nieuwe woorden en verrijk je je kennis door te lezen. Je bent van lézen leren in het stadium van leren door te lezen gekomen!

Blíjven voorlezen minimaal tot groep 7 of nog langer als je kind dyslectisch is of het gewoon leuk vindt. Zo voorkom je de verdamping van de voorsprong die je als kleuter had opgebouwd. Zo stimuleer je ook bij kinderen met dyslexie de woordenschat, de taal, de fantasie en het inlevingsvermogen.

Aan leuke en nieuwe boeken geen gebrek! Ook deze kinderboekenweek die in het thema staat van vriendschap!

Míjn favoriete klassieker was en ís nog steeds het tijdloze boek Pluk van de Petteflet. Als je benieuwd bent met wie je allemaal bevriend kunt worden, moet je beslist dit boek (voor)lezen!

Wil je meer weten over de kinderboekenweek?

Veel inspiratie kun je vinden op o.a.

https://www.kinderboekenweek.nl/

https://www.rianvisser.nl/kinderboekenweek/

Ben je benieuwd naar mijn andere blogs over taal en woordenschat?

https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/vergroot-woordenschat-en-stimuleer-kleutertaal-in-vakantietijd/

Lees meer

19 september 2018

Hoe belangrijk is vroege logopedische interventie voor de algemene ontwikkeling?

By Silvia Linssen

19 september 2018

Het belang van vroege logopedische interventie voor mijn kind.

Een moeder van een kind dat bij mij logopedie had, stuurde dit bericht een aantal jaar geleden spontaan naar mij. Aanleiding: de zorgverzekeraars hadden samen met de toenmalige minister van welzijn en gezondheid een onzalig plan bedacht om voor elke behandeling logopedie €10,00 eigen bijdrage te vragen bovenop de premies! Gelukkig belandde dit onverantwoorde proefballonnetje in de prullenbak!

Lees hieronder de ervaring van een moeder met haar kind.

“Toen mijn zoon ± drie jaar was, had hij problemen met zijn oortjes. Na wat medische ingrepen kon hij weer voldoende horen, maar hij had nog niet leren praten. Met de “vroege” begeleiding van de logopedist heeft hij van bijna uit het niets leren praten. Met een grote woordenschat die ik daarvoor niet voor mogelijk had gehouden.”

“Mijn zoon bleek autistisch te zijn en kwam op het speciaal onderwijs.” “Omdat hij erg zacht praatte en moeilijk uit zijn woorden kwam, vond de school het nodig dat hij weer naar logopedie ging. Daar werd na een uitgebreide logopedische test direct de vinger op de zere plek gelegd. Mogelijk is er sprake van ernstige dyslexie.”

Adviezen en steun. “Ze gaf adviezen en steun. Adviezen op het gebied van betrouwbare vervolg onderzoeken elders. Ik voelde haar steun bij het inhalen van veel schoolniveaus in een paar jaar tijd. Van het niveau halverwege groep drie een heel eind opgeschoten richting de voor zijn leeftijd (groep 6) normale niveaus. Hij is nog zeker niet op schema, maar zonder logopedie en zonder die vroege logopedische interventie was hij nooit gekomen waar hij nu is.”

“Logopedie is zeer belangrijk gebleken in het leven van mijn zoon.Het perspectief is dat hij nu beter gaat scoren in het onderwijs dan hij anders gedaan had, want alleen op intelligentie had hij het niet gered”.

Deze ervaring geeft weer wat logopedie ook voor de schoolcarrière van kinderen van uiteenlopende leeftijd kan betekenen. Zonder een goede basis taalvaardigheid wordt het moeilijk om je op school staande te houden. Begrijp je de opdrachten niet, dan kun je ze ook niet maken. Dit knaagt aan je zelfvertrouwen en dus aan een onbezorgde schooltijd. Heb je bijvoorbeeld ten gevolge van terugkerende gehoorproblemen veel (omgevings)taal gemist in je taalgevoelige ontwikkelingsperiode? Dat haal je niet zomaar in. Zonder logopedische interventie is de kans groot dat je steeds tegen een achterstand blijft aankijken. Een achterstand die je terugziet in de zelfredzaamheid, maar ook in het taal- en rekenniveau. Uiteindelijk zie je het terug in het advies voor het voortgezet onderwijs, een eventuele studie en het beroep.

Heb je zo’n ervaring en wil je die delen, of heb je vragen? Mail gerust naar [email protected]

Wil je meer lezen over wat je zelf kunt doen aan de taalontwikkeling van je kind? Lees de blog en de bij behorende adviezen op mijn FB pagina. ( dat laatste vanaf 30 juli 2018 7 maandagen lang!) https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/vergroot-woorden…-in-vakantietijd/ ‎

Lees meer

4 september 2018

Wanneer is spelling belangrijk?

By Silvia Linssen

4 september 2018

Laatst vroeg iemand me wanneer spelling nou echt belangrijk is. Mijn gedachte ging onwillekeurig terug naar een anekdote tijdens een cursus dyslexie. De docent vertelde over spelling en dyslexie. Hoe dat gaat in het dagelijkse leven met haar jongste met dyslexie. Het was nog in het tijdperk van de kattebelletjes op de keukentafel waarin je een korte boodschap achterlaat.

“ik ben speelen bij mijn vrientje en ben om 6 uur tuis.” Uitleg overbodig, maar toch fijn dat hij het even laat weten. De docente vertelde over de “blunder van haar leven”. Elke avond samen oefenen met spelling en dan in één zin…. Frustratie maar déze keer bij haar!

De blunder…. je begrijpt het al, was haar reactie toen zoonlief thuiskwam. Ze kon het niet laten een toespeling te maken op de spelling. Verbazing gevolgd door hevige verontwaardiging bij haar zoon. “Wat heb je liever? Dat ik dan maar niets op schrijf? Dan maak ik ook geen fouten, maar dan ben jij ongerust. Het is toch maar een berichtje onder ons?”

Vanaf die gedenkwaardige avond spraken moeder en zoon af om onderscheid te maken. “Okay, je hebt spellingproblemen vanwege de dyslexie en vanaf nu gaan we daar wat meer ontspannen mee om”. Er zijn berichten “onder ons” en berichten daarbuiten naar “vreemden”. De informele berichten zoals het bewuste kattebelletje met de spellingfouten. “Beter een bericht dan géén bericht.” De formele berichten waarbij de spelling wèl belangrijk is, daar letten we samen op.

De afstandsgraden van Peer. Laat er nu zo’n lijst bestaan oplopend van zeer informeel tot heel formeel. Een lijst met spellingsituaties. In deze lijst wordt een onderscheid gemaakt tussen een kleine (emotionele) afstand tussen schrijver en lezer zoals bij een boodschappenlijstje, de eerste notities die je voor jezelf maakt voor een werkstuk of het genoemde kattebelletje. Oplopend tot een steeds grotere afstand tussen schrijver en lezer. Bij het laatste denk je bijvoorbeeld aan een ingezonden brief voor een krant, een examen werkstuk, een sollicitatie of een artikel voor een tijdschrift.

Wanneer is spelling in combinatie met dyslexie niet zo belangrijk en wanneer juist wèl? Het is goed om dat steeds weer in je achterhoofd te houden. Zéker als er sprake is van dyslexie. Herken je jezelf in deze blog? Wil je reageren of hulp bij de momenten? Heb je interesse in de afstandsgraden van Peer? Stuur een berichtje naar [email protected]

Wil je meer informatie over dyslexie lezen?

https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/gevolgen-dyslexie-niet-ontdekt-bij-hoogbegaafdheid/

Lees meer

Gaat hoogbegaafdheid samen met dyslexie?

25 juli 2018

Weet jij wat de gevolgen zijn als hoogbegaafdheid èn dyslexie niet worden ontdekt?

By Silvia Linssen

25 juli 2018

Dyslexie wordt vaak niet ontdekt bij (hoog)begaafdheid en omgekeerd. In mijn blog dyslexie en stapelen kwam het niet ontdekken van dyslexie bij (hoog)begaafden al ter sprake. Zeer intelligente of hoogbegaafde leerlingen en studenten kunnen hun dyslexie (deels) compenseren of het blijft zelfs een nooit ontdekte diagnose. Dat lijkt op het eerste gezicht fantastisch, maar is dat ook zo? Hieronder het verhaal over “negatieve kruisbestuiving”. Gevolgen voor de studiekeuze en het toekomstige beroep, gevolgen voor de relatie met ouders en docenten, gevolgen voor het levensgeluk!

Naar aanleiding van de ontdekking dat haar jongste zoon dyslexie had, kwamen de vragen en twijfels. https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/dyslexie-en-hoogbegaafdheid-dilemma-en-valkuil/

Zijn moeder vroeg of haar jongste tienerdochter ook eens mocht langskomen….

Een week later vertelde dochter me verontwaardigd dat ze echt wel haar best deed voor school. Okay, alles was leuk of een uitdaging. Ze had allerlei baantjes, veel vriendinnen en vriendjes, feestjes. Tussendoor besteedde ze ècht wel voldoende aandacht aan haar huiswerk. Dat ze nou toevallig voor Engels altijd nèt een onvoldoende haalde… Uitgerekend het vak waar ze thuis zoveel aandacht aan besteedde. Die stomme woordjes ook en die spelling. Kon ze het nou maar mondeling doen dan was er geen vuiltje aan de lucht. Steeds weer die ruzie daarover met haar moeder. Dat wilde ze helemaal niet, want eigenlijk had ze prima ouders, broer en zus.

Een mooie dochter…. de pubertijd, vriendjes die om haar heen zwierven… Moeder zuchtte en benoemde haar twijfels. Deze dochter was altijd moeiteloos overgegaan, maar nu dreigde dat Engels toch echt een probleem te worden evenals de andere talen. Haar motivatie kelderde zienderogen, want alles ging eigenlijk goed zolang ze in de klas oplette. Dan hoefde er thuis niet veel meer te gebeuren. Door de woordenwisselingen thuis nam de frustratie aan beide zijden toe. Het begon te knagen aan hun altijd zo fijne moeder-dochter verstandhouding.

“Zou het kunnen dat mijn dochter ook dyslexie heeft?”, aarzelde haar moeder. Tja…. wat heb je als ouders ervoor over om dat uit te laten zoeken? Het probleem is dat een dyslexie onderzoek niet zomaar vergoed wordt. In dit geval zou het weleens als een “gevalletje luxeprobleem” kunnen worden bestempeld. “Dan ga je toch gewoon een niveau lager en toch niet naar de universiteit?” Ik hoor het mensen bijna denken. Maar…. is dat terecht? Heb je zo enorm veel talent en dan wordt de mogelijkheid van dyslexie gewoon weggewuifd. Je doet maar een stapje terug, want wat is er zo verkeerd aan een HBO of MBO studie?

Dus… aan moeder: “Wat is het jullie financieel waard?” Het antwoord kwam vrijwel direct en beslist. “We willen het gewoon weten. Wat we voor de jongste doen, doen we ook voor onze dochters. Bovendien… wat vooral telt: ik wil weer een fijne relatie met mijn dochter en dat begint nu deuken op te lopen”.

Een paar weken later. “ Mogen we langskomen?” Een bijna opgeluchte, maar ook licht geëmotioneerde moeder aan de lijn. Haar dochter heeft ook dyslexie. Ze voelt zich schuldig als ze denkt aan al die onnodige ruzietjes in huis. Haar dochter deed dus echt haar best voor Engels, maar kon vanwege de dyslexie niet beter.

“Wat ga je mij dan leren?”, valt haar dochter meteen met de deur in huis? Jaha…. haha dat wordt inderdaad een leuke uitdaging, maar nu voor míj, tegenover deze hoogbegaafde dame. “Wat zou ik je kúnnen leren?” is mijn wedervraag. Ze beschikt over een bewonderenswaardige zelfkennis en somt meteen haar “pijnpunten”op: “Die lappen leesteksten worden een steeds groter probleem. Alleen goed opletten in de klas wordt toch steeds meer een uitdaging en is niet meer voldoende en…. stel nou dat ik naar de universiteit wil…. Hóe studeer ik efficiënt met dyslexie, want daar heb ik me nog nooit mee bezig gehouden”. Het is niet alleen maar Engels dus….

We maken een plan van aanpak en duidelijke afspraken hoe we gaan werken. Veel inspraak en vooral steeds waaróm we iets doen. Voor mij eigenlijk altijd al een vanzelfsprekendheid tijdens de therapie, want zo bewaak je de motivatie. In het geval van hoogbegaafdheid helemáál van groot belang! In deze samenwerking vierde de humor hoogtij. Evenals veel ruimte laten voor eigen initiatief en het aanmoedigen tot zelf oplossingen zoeken (voorbereiding voor haar studententijd).

De aanwezigheid van een eerlijk onderbouwde dyslexieverklaring was daarbij erg belangrijk. Waarom? Het laatste bood haar nèt die ruimte die ze nodig had.

Ruimte? Ja in de vorm van meer tijd voor toetsen, meer mogelijkheden om mondeling te worden overhoord. Zó kwam haar talent in alle facetten bovendrijven. Ze vertelde na enkele bijeenkomsten dat ze wist hóe ze het moest gaan aanpakken. Hoe ze efficiënt kon omgaan met die lappen tekst. De onvoldoende voor Engels was al een “magere 7” geworden. “Eigenlijk wel jammer dat ik nu niet meer hoef te komen, want ik vond het best gezellig en thuis is het nu gelukkig ook weer gezellig.”

Inmiddels is ze alweer enige tijd uit mijn praktijk verdwenen. Het gaat goed met haar. Ze zal haar weg wel vinden en gelukkig màg ze haar vele talenten daarbij volledig benutten.

Waarom dit verhaal over niet gediagnostiseerde hoogbegaafdheid en dyslexie? Ze is samen met haar broer niet de enige die pas laat worden ontdekt. Deze combinatie maakt dat beide elementen vaak niet worden ontdekt. Het ene bedekt het andere en zo kan het zijn dat men blijft rondlopen met een onbegrepen gevoel. Onbegrepen door je omgeving. Frustraties omdat je minder slimme omgeving jou uiteindelijk toch voorbij gaat. Ongebruikt talent…. Geen plezier in het werk dat je doet. Natuurlijk betekent dit verhaal niet dat elke leerling met dyslexie en hoogbegaafdheid met enkele begeleidingslessen is geholpen. Meestal is er meer begeleiding nodig om dat duwtje te krijgen op weg naar het felbegeerde diploma passend bij de capaciteiten.

Wat als…. het broertje niet was getest? Wat als er géén ruzies waren geweest over al dan niet aanwezig studiegedrag? Zou ze gelukkig zijn geworden op een lager schoolniveau, niet passend bij haar meer dan briljante stel hersenen? Hoe zou de relatie met haar moeder zijn?

Kortom…. dit bewijst weer eens dat goede basisschoolscores niets zeggen over de aan- of afwezigheid van dyslexie. Kijk verder dan die spelling en de leessnelheid. Kijk naar de hele persoon. Hoe praat en beredeneert hij of zij? Hoe is de mondelinge taalvaardigheid en klopt het met de vaak wat eenvoudigere taal bij schriftelijke uitingen?

Herken je dit verhaal of wil je reageren? Dat mag, graag zelfs, want wie weet inspireert jouw ervaring een ander of misschien mij wel tot een nieuwe blog. Je mag reageren via [email protected]

Wil je meer lezen over (hoog) begaafdheid? http://www.tijdschrift-talent.nl/nl/

Lees meer

23 juli 2018

Hoe vergroot ik de woordenschat en stimuleer ik de kleutertaal van mijn kind?

By Silvia Linssen

23 juli 2018

Vragen zoals “hoe vergroot ik zijn woordenschat in de vakantietijd?” Voor hem niet nodig! Als kleuter en maatje van een van mijn patiëntjes kwam hij weleens mee naar logopedie. Uit nieuwsgierigheid of omdat ze daarna samen een “speelafspraakje” hadden. Een kleuter die ik voor bezorgde vragen over zijn taalontwikkeling nooit in mijn werkkamer zou ontmoeten. Integendeel!

Zijn moeder vertelde me eens dat zijn juf hem af en toe moest temperen in een kringgesprek. Ze probeerde dan zijn verhaal tevergeefs een andere wending te geven. Híj werd juist door de stoere knapen uitgedaagd tot nóg meer spannende details. Zijn bloedstollende verhalen waren niet voor elk klasgenootje geschikt. Juf vreesde voor de nachtrust van sommige klasgenootjes die met de handen voor de oren zaten. Geregeld kregen zijn ouders vragen van andere ouders of van de juf. “Is het waar dat er inbrekers waren geweest die door vader en zoon waren verjaagd?” of “Hebben jullie ècht in een meer gestept in de zomervakantie?”

Een taalkunstenaar in de dop. Maar ook… zóveel mooie fantasie die via de taal naar buiten komt. Heel normaal bij deze leeftijdsgroep. Het moet natuurlijk wèl gestimuleerd en gevoed worden door ouders en andere betrokkenen. Veel voorlezen, samen beleven en daarover praten. Handelingen verwoorden en veel overleggen bij spelletjes. Nieuwe ervaringen opdoen waarbij nieuwe woorden kunnen worden geleerd en veel experimenteren met woorden en taalregels.

Vele jaren later liep ik hem toevallig tegen het lijf in de stad. Ik herkende hem niet meteen. De ondernemende kleuter van weleer was een lange twintiger geworden. Bijna afgestudeerd en nog steeds heerlijk ad rem, goed van de tongriem gesneden. Zijn woordenschat was rijk en groot. Een geboren verteller en overtuiger, nog steeds! We raakten in gesprek en dat liep uit op een levendige discussie.

“Een loopbaan als politicus zou ook wel bij je passen”, grapte ik aan het eind van ons gesprek. Hij bekeek me even peinzend en reageerde: “dan moet ik water bij de wijn doen en halve waarheden verkondigen. Nee…. laat mij maar lekker bij de wetenschap en de feiten”. Tòch wat geleerd van zijn bezorgde kleuterjuf?

De komende zomerweken nemen we allemaal even afstand van ons werk. Ook ik neem even een pauze wat de blogs betreft en ook wel een beetje van de social media zoals Facebook. Maar…. De taalontwikkeling van jouw kind gaat óók in de zomervakantie verder. Je beleeft samen andere dingen dan door het jaar heen. Of je thuisblijft of weg gaat…. In een vakantie doe je vaak andere dingen en heb je meer tijd voor elkaar. Bij nieuwe situaties horen vaak ook nieuwe woorden, woorden waarmee de woordenschat verder wordt vergroot. Wil je toch een “levensteken” ontvangen in de komende weken?

Hoe vergroot ik de woordenschat of stimuleer ik de taal van mijn kind? Tips op mijn Facebookpagina. Vanaf volgende week èlke maandag in de vakantie. Taal komt niet vanzelf!

In mijn vorige blog ook aandacht voor de beurtname in een gesprek: https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/verschillende-soorten-communicatie-minimaal-twee-2/

Een passende link voor leuke taalspelletjes: https://deleukstekinderen.nl/taalontwikkeling-3/

Wil je reageren of heb je ook zo’n anekdote? Dat kan! Stuur me een berichtje op [email protected]

Lees meer

17 juli 2018

Verschillende soorten communicatie van mens en dier

By Silvia Linssen

17 juli 2018

Verschillende soorten communicatie, je doet het minimaal met z’n tweeën!

Verschillende soorten communicatie. Babygeluiden of de schopjes nog in moeders buik als reactie op geluid. Een merel in het vroege voorjaar die zijn territorium verdedigt. Diezelfde merel misschien wel…. op een warme zomeravond…. Het gezang bij de start van de Vierdaagse. Vanwege het internationale karakter: “we never walk alone!” Allemaal vormen van communicatie! Zijn er spelregels bij communicatie?

Elke vogeltje zingt zoals het gebekt is.

Als ouder van je baby onderscheid je al snel de verschillende kreetjes van een tevreden en voldaan kindje. Zo herken je ook de dwingende huiltjes die aangeven: “ik heb best honger!” Later natuurlijk ook… de drenzerige toon erin als baby de kracht ontdekt van een huiltje. Het lokt een reactie van de omgeving uit! Zo ook in de ons omringende dierenwereld. Het driftige gekwetter in het broedseizoen gepaard gaand met imponerend fladdergedrag. De concurrent kijkt wel uit om in diezelfde tuin zijn liefdesnest te bouwen! Het grommetje van onze teckel en haar verwachtingsvolle blik voor de tuindeuren als ze graag in de zon wil bakken. Het hoge triomfantelijke kefje als ze wordt uitgelaten alsof ze wil zeggen “Hier ben ik weer!”

Communicatie van mens of dier is vooral een kwestie van de beurt name.

Elke reactie van de aanstaande moeder op de lichte schopjes van je nog ongeboren baby. Elk antwoord op de kreetjes van je baby versterkt je onderlinge band en stimuleert de communicatie. Het wordt een spelletje waarbij je baby bijna onvermoeibaar reageert op jouw antwoord.

Maar nu even terug naar die zomerse vogelgeluiden. In deze prachtige zomer hoor je veel vogelgeluiden. Het is één van die lange, zwoele zomeravonden. Er zit een merel op de schoorsteen van het huis achter ons. Ik strijk vanwege de warmte in de tuin en geniet van de aria’s van die merel. Hij heeft het hoogste woord. Hij zingt, wacht en houdt daarbij het kopje scheef alsof hij op een reactie wacht. En …. er kòmt ook een antwoord. Van heel ver weg hoor ik een merel die antwoordt. Het wordt een spel: actie, kopje scheef-reactie, weer een vraag, scheve kop en… jawel het antwoord, een dialoog! Het strijken -niet bepaald mijn hobby- wordt opeens leuk dankzij die twee met elkaar communicerende merels.

Spelregels bij communicatie: VAT.

Ik ben verrast door de vanzelfsprekendheid waarmee die twee merels om de beurt de ruimte geven en nemen om te fluiten. Zij hebben geen regels nodig om in harmonie te communiceren. Meestal gaat het in de mensenwereld óók zo. Soms ben je als logopedist nodig als een taal- en spraakontwikkeling niet vanzelfsprekend op gang komt. Als er bijvoorbeeld vanwege een gehoorprobleem een kink in de kabel komt. Als al die variaties in onze taal en spraak niet worden opgemerkt, of de spraakmotoriek dit niet vanzelfsprekend oppakt. Het beurtgedrag komt in gevaar en dus de communicatie. Het variëren, aanvullen en toevoegen V.A.T. zoals uitgelegd en toe te passen uit het programma Hanen. Praten doe je minimaal met z’n tweeën. De vogels doen het van nature…

“Onze merel”…. ik ga hem missen als het straks weer najaar wordt en hij in de winter weer stil wordt! En jij? Ga jij deze gratis concerten waarvan we veel kunnen leren óók missen?

Heb je vragen of wil je reageren? Stuur je reacties naar [email protected] Als je wilt dat ik je reactie opneem in de blog, vermeld het alsjeblieft in je reactie. Wil je meer lezen over Het programma Hanen, de VAT principes, taal en communicatie? http://www.taalspeciaal.nl/docs/hanencursus.pdf

Lees meer

3 juli 2018

Wat doe ik met dyslexie in de vakantietijd?

By Silvia Linssen

3 juli 2018

Het is eindelijk vakantie!! Alle boeken aan de kant of toch niet helemaal? Vakantietijd en dyslexie gaat dat eigenlijk wel samen? Want hoe doe je dat als je dyslexie hebt of een leesachterstand? Wat doe je met die moeizaam veroverde verbetering van de werkwoordspelling? Hoe voorkom je terugval?

Elk jaar een terugkerend dilemma. Juist mensen met dyslexie, heb je zó hard gewerkt en dan heb je toch vakantie verdiend? Ja natuurlijk, ik zou de laatste zijn om dat tegen te spreken.

Elk begin van een nieuw schooljaar ook weer de terugkerende frustratie. Elke scholier of student is natuurlijk wat vergeten in die zes of meer weken vakantie, maar als je dyslexie hebt of al wat slechter bent in lezen en spelling…. Duidelijk dat hier veel méér is weggezakt.

In mijn eerste oude flat had ik een moederhaard. Ergens begin mei ging de gaskraan dicht en de verwarming uit. Oók in mijn eerste voorjaar en zomer in de bewuste flat. Tijdens de najaarsstormen gierde de wind om mijn niet zo goed geïsoleerde flat en wilde ik de kachel aanzetten. Die gaf niet thuis! De verwarmingsmonteur repareerde en vertelde me ondertussen wat ik had verzuimd te doen in de zomerperiode. Tijdens die 5 maanden vakantie voor de moederhaard elke 3 à 4 weken even de stekker in het stopcontact zodat de pomp even kon draaien en niet vastloopt. “Rust roest”, vatte hij zijn uitleg samen. Een beetje aandacht voor de kachel dus in die zomerperiode en als dank een warme woning in de koude periode! Deze raad bleek voldoende om in het volgende najaar een heerlijk snorrende kachel te hebben!

Dit verhaal vertel ik vaak aan “mijn leerlingen met dyslexie”. De link wordt gelegd naar hun dyslexie en uit het verhaal begrijpen ze dat er toch ook nog wel veel tijd over is voor vakantie in die “rustperiode”! Natuurlijk blijft de beslissing of ze het advies opvolgen iets van ouders en hun kind.

Kortom: “Wat doen jullie in de vakantie?”, is dan ook mijn jaarlijks terugkerende vraag aan ouders en leerling. Zes weken helemaal niets of toch liever een beetje aandacht blijven schenken aan lezen en spelling? Ook hier geldt namelijk dat “rust roest” en dat maakt de start van een nieuw schooljaar net zoals bij die kachel er niet gemakkelijker op.

Hoe terugval voorkómen in spelling en lezen en tòch vakantie vieren? We maken samen tijdens de laatste afspraak voor de vakantie een planning. Soms is het een kwestie van elke dag een andere keuze maken, soms een èn- èn situatie. Alles natuurlijk afhankelijk van leeftijd, ernst van de klacht en de vakantieplannen. De volgende tips geef ik o.a. over de planning voor de zomer mee voor een dagelijkse ” onderhoudsbeurt”:

In 2 zinnen de werkwoorden invullen. Doe dit nog vóór je naar beneden gaat om te ontbijten. Zo hoef je er de rest van de dag niet meer aan te denken en vergeet je het ook niet!
1 blz. hardop lezen ( meer mag natuurlijk altijd).
Zachtjes in jezelf lezen mag ook!
Laat een van je ouders het eerste hoofdstuk van een nieuw boek lezen of totdat het boek na de kennismaking met alle personen in het boek leuk wordt.
Een van de ouders leest elk begin van een hoofdstuk en als het spannend wordt stoppen. Zo prikkel je de nieuwsgierigheid en de wens om zelf te lezen.
Veel kinderen met leesproblemen houden vooral van dóen: Zoek dan een kinderkookboek uit, een knutselboek met handleiding of een bouwpakket met een beschrijving. Het lezen krijgt dan een duidelijkere functie.
Moppenboeken en strips zijn vaak korte verhaaltjes, maar in de vakantie beter dan helemaal niets lezen!
Gesproken boeken in combinatie met het leesboek, (wèl blijven meelezen!) helpt om een spannend boek wat gemakkelijker te lezen.
Kookt of bakt je kind graag? Lezen en spelling tegelijk als je de kok zelf het boodschappenlijstje laat maken en opschrijven.
Zijn er broers en zussen die geen “onderhoudsbeurt” nodig hebben? Vaak is “gedeelde smart halve smart”. Helaas blijkt dat zij lezen vaak niet als “moeten” ervaren. Misschien kun je dan de afspraak maken dat zij in de tussentijd bijvoorbeeld de tafel dekken of een ander klein opdrachtje ‘moeten” doen.

Ongetwijfeld zijn er nog veel meer tips te bedenken. Heb jij goede ervaringen met andere lees- en spellingactiviteiten gedurende de zomer? Laat het me weten via [email protected] of via de FB pagina bij deze post en ik vul de lijst aan.

Voor alle spontane reacties op mijn bovenstaande vraag wil ik alle inzenders hartelijk danken. Via deze link kom je op mijn FB pagina waar alle reacties staan. https://www.facebook.com/communiceren/posts/893570900844671

Fijne zomervakantie!

Wil je meer lezen over dyslexie?

https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/dyslexie-en-hoog…lemma-en-valkuil/ ‎

Lees meer

26 juni 2018

Dyslexie en hoogbegaafdheid kàn een behoorlijke valkuil zijn!

By Silvia Linssen

26 juni 2018

“Of ze eens langs mocht komen met haar zoon van 11 jaar”, was haar vraag. We zagen elkaar een paar dagen later: een bezorgde moeder met een olijke, vrolijke jongen. Haar jongste met twee slimme tiener zussen boven zich.

De entreetoets was ronduit schokkend geweest. Zoals het er nu uitzag, zou hij met moeite het VMBO gaan doen. Dat was op zich nog niet zo’n ramp. “We houden van onze kinderen zoals ze zijn”, maar beide universitair opgeleide ouders herkenden daarin niet hun wijsneusje. Die benjamin die al vroeg als vanzelfsprekend gewoon meesprak en mee discussieerde in de gesprekken tussen zijn ouders en zijn oudere zussen. Alsof er geen 4 jaar leeftijdsverschil zat tussen hem en zijn jongste zus!

Op school zagen ze wel een slimme jongen die goed van de tongriem was gesneden. Maar… óók de jongen die zich probeerde te onttrekken aan herhaalopdrachten, terwijl hij dat toch echt nodig had volgens zijn leerkracht. Hij oogde dan vaak lui en ongeïnteresseerd in de klas. Een jongen die dan erg graag de clown uithing en vaak de lachers op zijn hand had. Daar hoefde hij niet veel moeite voor te doen met die onschuldige pretkijkers en die originele opmerkingsgave!

“Wat adviseer je ons met deze score van de entreetoets?” Ze toonde me een absurd hoge score voor de rekenvakken, ietsje minder maar nog steeds een fantastische voor studievaardigheden. Ze vormden een schril contrast met begrijpend lezen en vooral de lage spellingscore leek in het rijtje niet thuis te horen.

Als logopedist kán ik nooit zoveel met alleen maar scores. Ik wil ook graag het proces zien en “iemand in mijn vingers krijgen”. Hoe komen scores tot stand? Hoe reageert iemand, waar twijfelt hij, waar reageert hij direct zonder nadenken, zijn er veel doorhalingen te zien als hij schrijft, hoe is het handschrift, is er bij spelling veel sprake van “trial en error”?

De tests waren voor mij èn voor hem een feest. Het enorme tempo waarin we door de tests gingen…. . Zijn terloopse serieuze kritische opmerkingen over sommige testonderdelen. De humor èn de verbazing dat ik hem daarin serieus nam, maar …geen greintje van clownsgedrag.

De omslag kwam bij de onderdelen hardop lezen en spelling. Geeuwen, wreveligheid, op de klok gaan kijken….clownesk gedrag heb ik niet gezien, maar ik begreep wel wat ze op school bedoelden.

Secundair gedrag noem ik dat. Gedrag dat je vertoont om gevoelens of je ware gemoedstoestand te verdoezelen. Compenseren ook met wat je wèl aan bagage hebt.

In het volgende gesprek was er opeens verdriet. Bij de zoon …De frustratie en de ergernis waarom het klasgenoten zo gemakkelijk afging en hem niet. Hij, die vaak diezelfde klasgenoten met rekenen moest helpen, want dat deed hij zo natuurlijk en op zo’n simpele manier aangepast aan de leeftijd van zijn klasgenoot. Hij schaamde zich ook, want hij wíst dat hij veel slimmer was dan die andere klasgenoten. We sloten de afspraak af met het advies hem bij een goede psycholoog/orthopedagoog gespecialiseerd in dyslexie aan te melden voor een onderzoek.

Gelukkig voor hem was de wachtlijst kort. Er was immers nog maar een jaar te gaan voor de definitieve schoolkeuze. Opluchting aan de telefoon en heel veel vragen een maand later. Ouders hadden het goed gezien, school had het óók goed gezien, maar er was veel werk te verrichten!

Dyslexie met nadruk op dysorthografie (de spelling) in combinatie met een hoogbegaafheid en een brede belangstelling. De puzzelstukjes vallen vanzelf in elkaar. Hoogbegaafd en dyslexie! Dyslexie wordt vaak gezien als een automatiseringsprobleem, maar…. dat los je niet op met blijven herhalen en “meer van hetzelfde”. Dat laatste al helemáál niet bij iemand die hoogbegaafd is!

Voor mij een feest om zoals ik altijd gekscherend zeg “misbruik te mogen maken” van hun intellectuele capaciteiten. Van: “hé wat kun jij eigenlijk allemaal wèl?” en “zullen we daar eens lekker gebruik van maken?”

Deze jongen stuurde me onlangs een berichtje via linkedin.….. cum laude geslaagd voor zijn universiteitsstudie in….. elektrotechniek! Heel bijzonder om dat berichtje na jaren van geen contact meer toch te mogen ontvangen.

Herken je dit verhaal en wil je reageren? Dat kan… stuur me een berichtje via [email protected]

Wil je meer over dit onderwerp lezen? https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/stapelen-onderwijs/

Lees meer

5 juni 2018

Stapelen met dyslexie in het voortgezet onderwijs

By Silvia Linssen

5 juni 2018

Stapelen in de context van onderwijs betekent via kleine onderwijsstappen je doel bereiken. Bijvoorbeeld via de onderwijsroute VMBO-MBO-HBO-WO. Geen probleem als je als tiener zo snel mogelijk de schoolbanken wilt verlaten en een beroepsgerichte opleiding wil volgen. Het is een ander verhaal als je CITO score aantoont dat je HAVO-VWO aankunt. Je talenten en belangstelling wijzen in de richting van HBO of universiteit. Je doet dan veel langer over je middelbare schoolperiode dan je zou wensen.

Wat heeft “stapelen” met voortgezet onderwijs en vooral met dyslexie te maken? Eerder schreef ik een blog over: Dyslexie, taal en ons onderwijssysteem, passend onderwijs en wat er volgens mij mis was in ons onderwijs. https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/dyslexie-en-ons-onderwijssysteem

Er wordt ondanks het passend onderwijs te weinig rekening gehouden met in dit geval het probleem dyslexie. Een aantal scholen is zich ervan bewust en zoekt naar de beste oplossingen. Helaas zijn de regels rond het eindexamen veranderd. Dat betekent voor veel leerlingen met dyslexie dat alle mogelijkheden opeens niet meer voor het examen gelden. Het betekent dat de talen voor de talentvolle bèta leerling een blokkade vormen. Een blokkade die trouwens ook nog problemen kan geven als zo’n VWO leerling naar HAVO of zelfs VMBO gaat. Spelling blijft spelling!

Onlangs meldden ouders en een brugklasser van het VO zich aan voor een gesprek. De ouders schetsten het beeld van een leerling die op de basisschool niet zo goed was in spelling. Verder werden hoge cijfers gehaald voor o.a. rekenen. De studiehouding en de verder relatief goede CITO- uitslag gaven de doorslag om naar een brugklas HAVO-VWO te gaan. In het najaar van de brugklas vroeg een leraar voorzichtig aan de ouders of hij misschien dyslexie heeft. Die opmerking was toch reden om erover na te denken.

Ze kwamen bij mij voor een advies. Een logopedist gespecialiseerd in dyslexie mag géén diagnose stellen, wèl een logopedisch onderzoek doen. Vanuit die onderzoeken zijn vaak aanwijzingen te vinden die in de richting van dyslexie kunnen wijzen. Een op dyslexie gericht onderzoek gebeurt bij een in dyslexie gespecialiseerd bureau.

Tijdens de anamnese werd de vraag gesteld of er familiair sprake was van dyslexie. Dat was niet het geval. Ik vroeg beide ouders om hun studieverloop te beschrijven. Beide hoogopgeleide ouders hadden een verschillend traject doorlopen om uiteindelijk op de universiteit te komen. Één van de ouders “kon niet zo goed mee op de basisschool” en had via de route VMBO-MBO-HBO-WO het doel bereikt. Via het zogenaamde stapelen. De andere ouder via de korte route VWO-WO. Er werd destijds niet op dyslexie getest. Sterker nog: men kwam niet op de gedàchte dat het niet graag willen lezen en spellingproblemen een andere oorzaak konden hebben dan “dom of lui”.

Stapelen met dyslexie in het voortgezet onderwijs. Het speelt sinds kort weer vaker in mijn praktijk bij talentvolle leerlingen met dyslexie. De wettelijke faciliteiten rond spelling en spellingcorrector worden losgelaten richting het eindexamen. De taal- en spellingregels zijn voor hen die eerst dispensatie kregen teruggedraaid. Dat betekent dat spellingfouten weer genadeloos meetellen. Met andere woorden: typische dyslectische foutjes en inprent-achtige opdrachten zoals woordjes stampen ( vocabulair) vormen een beïnvloedende factor voor het al dan niet slagen. Het betekent voor deze leerlingen dat men bijna gedwongen wordt zo snel mogelijk een andere route te kiezen. Een meestal omslachtige, langere en duurdere route als men bijvoorbeeld tòch naar het HBO of de universiteit wil. Een richting waarbij men sneller de ballast van de talen kan loslaten.

Stapelen is, als je het mij vraagt, geen probleem voor de laatboeiers. Zij krijgen zo op een later tijdstip als het ware een herkansing. Met de huidige strengere exameneisen vormt het wel een onnodig struikelblok voor de leerlingen met dyslexie, die al een universitaire studie in gedachte hebben. Een grote bron van frustratie voor die talentvolle mensen met dyslexie en hun ouders. Talentvolle, intelligente en hardwerkende mensen waar we als maatschappij juist op zitten te wachten. We laten dit talent toch niet verloren gaan?

Wil je reageren of heb je n.a.v. dit verhaal vragen? Dat kan, stuur een berichtje naar [email protected]

Lees meer