040 255 23 92 / Frederikadreef 1 5503 JV Veldhoven

Categorie: Dyslexie en Taal

Hoe verwerk je grote stukken tekst als je dyslexie hebt?
16 april 2019

Hoe verwerk je grote stukken tekst als je dyslexie hebt?

By Silvia Linssen
In Dyslexie en Taal
16 april 2019

Dyslexie en leren wat je móet weten in een tekst

Hoe verwerk je grote stukken tekst als je dyslexie hebt?  “De puberteit…, allerlei afleiding, de cijfers voor de leervakken dalen flink. Wij stellen voor om uw dochter volgend jaar over te plaatsen naar de HAVO”. Pats…..boem…. een snel geschetste conclusie tijdens de ouderavond en meteen daarna de zoemer dat het 10 minutengesprek afgelopen was. Ze was goed door de eind CITO basisschool gekomen en de eerste twee jaar onderbouw VWO ging ook nog wel  tot…

Een toekomstdroom aan diggelen?

De ouders stonden weer buiten voor het bericht goed en wel tot hen doordrong. Thuisgekomen troffen ze een teleurgestelde en ook verdrietige dochter aan. Daar gíng haar toekomstdroom. Ze had het al jaren geleden voor zichzelf uitgestippeld. Ze ging een technische studie in Delft  volgen net als haar broer, maar daar had ze wèl een VWO papiertje voor nodig. Via de HAVO en het HBO dan? Dan werd de studie wel een stuk langer en was dat de oplossing?

Wat was er “mis” gegaan?  Het beeld dat de mentor schetste, paste niet bij hun kind. Behalve die tegenvallende cijfers dan. Ze gingen met z’n drieën rond de tafel zitten…. Via een orthopedagoog gespecialiseerd in dyslexie kwam ze uiteindelijk bij mij.

Een tot dan toe nooit ontdekte dyslexie!

IQ geen enkel probleem, daar lag het zeker niet aan. Studiehouding geweldig, wat typische spellingfoutjes, maar niet echt opvallend. Trouwens…. die spelling en ook het leesgedrag lijken bij velen in deze tijd achteruit te hollen! Het gesprek gaat verder en dochter vertelt dat die lappen tekst bij een aantal vakken zoals geschiedenis haar gaan opbreken. Een vak dat haar altijd erg interesseerde nota bene!

“Hoe leerde je dan vroeger geschiedenis?”

“Nou gewoon, goed opletten, luisteren en onthouden, maar tegenwoordig moeten we luisteren, tegelijkertijd aantekeningen maken en samenvatten. Na een keer luisteren alles onthouden, lukt niet meer”, zuchtte ze.

Het probleem leren verwoorden

 “Ik vind het ook steeds moeilijker om hoofd- en bijzaken te onderscheiden of grammaticale regels te onthouden en toe te passen”. We maken een vervolgafspraak en ze laat me zien hoe zij een tekst leest. Ze leest voor het oog snel en geconcentreerd, maar op de gestelde vragen komt geen antwoord. Vaak opnieuw lezen is haar eerste reactie, maar ik onderbreek haar.

Mindmappen en andere technieken

“Zullen we eens andere manieren proberen? Daarna kies jíj welke bij jou past.” Mindmappen ooit een cursus die ik volgde en waarbij ik me toen afvroeg waaróm al die kleurtjes en kinderachtige tekeningetjes. Daar had ik toch niet die lange autorit voor gemaakt en een hele werkdag met afspraken voor afgezegd?

Nooit geweten dat je er zóveel mee kunt doen! Van spreekbeurten, boekbesprekingen, Spaanse woordjes leren ( ja ook privé heb ik het gebruikt), aantekeningen in de klas, grammaticale regels en samenvattingen.

Andere technieken en leren léren

Ik weet niet hoe jíj bent, maar zeker bij tieners vind ik het steeds weer belangrijk dat ze het gevoel hebben dat zíj de regie in handen hebben en houden. Vandaar een aantal benaderingen, keuzes leren maken wat wèl en wat níet werkt. Op gelijkwaardige basis bespreken hoe we de dyslexie zoveel mogelijk ondergeschikt maken aan de persoonlijke capaciteiten en doelen.

De beste bij jou passende leermanier vinden!

Uiteindelijk vond ze de manier om ook langere teksten te kunnen lezen en begrijpen. Een vaardigheid waarmee je niet alleen het VWO diploma haalt, maar een leven lang plezier hebt. Onafhankelijk zijn en je gekoesterde studiewens in vervulling zien gaan. Levensgeluk is onbetaalbaar!

Deze week is het weer Cito toets voor groep 8.

  • Herken je dit probleem ook bij jóuw kind uit groep 7 en denk je dat het de score negatief gaat beïnvloeden?
  • Merk je dat jouw kind het tot nu toe compenseert met goed luisteren in de klas?
  • Wil je als leerling liever geen voorgelezen tekst?
  • Kies je samen met je zoon of dochter liever voor een leermanier zónder technische hulpmiddelen, omdat je dat later ook niet altijd bij de hand hebt? “Vroeg geleerd is oud gedaan!”


Voor veel kinderen (ook zonder de diagnose dyslexie) zijn de grote stukken tekst een probleem.
Wil je reageren? Dat kan via mijn FB pagina of via een persoonlijk bericht naar [email protected]

Wil je andere blogs lezen over dyslexie en (middelbaar) onderwijs? 
https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/dyslexie-en-een-verstaanbaar-mondje-engels/

Wil je meer algemene informatie over dyslexie? https://www.balansdigitaal.nl/stoornis/dyslexie/

Lees meer
Dyslexie en verstaanbaar Engels spreken
2 april 2019

Dyslexie en een verstaanbaar mondje Engels!

By Silvia Linssen
In Dyslexie en Taal
2 april 2019

Spelling of uitspraak in een andere taal

“I know”, zegt ze en ze schrijft “I know”  en: aa uu re vojur… ja wel.. dat is au revoir! Onwillekeurig denk ik aan onze oudste die als kleuter triomfantelijk op vakantie in Frankrijk “ooievaar “ zei bij het verlaten van een winkel. Vertederd nagestaard door de verkoopster en een aantal klanten. En toch….. ze begrépen wat hij wilde zeggen.

Hoe leren we spontaan onze eigen taal?

Heeft een kind zich óóit druk gemaakt hoe de spelling eruit ziet van een stuk chocola, vakantie, chauffeur ( in het liedje op schoolreis: sjofeur, sjofeur en rij een beetje deur)? Hoe zóu die uitspraak geklonken hebben als ze zich daar wèl druk om zouden maken? c hookoolaa, vakantie, c ha uf feur misschien, of een andere variant?

Verstaanbaar of leesbaar mondje Engels…..

Wat kíes je als je màg kiezen? Kies je voor de foutloze spelling of kies je voor een verstaanbaar mondje Engels, Frans, Duits….  In mijn begeleiding van leerlingen uit de bovenbouw van de basisschool en het voortgezet onderwijs een steeds weer terugkerend onderwerp. Van leerlingen wordt gevraagd de vocabulair zowel van de vreemde taal naar het Nederlands als andersom te leren. Begrijpelijk zul je denken. Maar…. wát nou als die leerling door zijn dyslexie zich in allerlei bochten gaat wringen?

“Laat ze liever maar van mijn vak afblijven!”

Een verzuchting die uit zijn tenen kwam. De leraar Engels met daarnaast de taak om als RT-er de belangen te behartigen van de leerlingen met dyslexie op zijn middelbare school. We hadden overleg en hij schetste het beeld van de brugklasser die hem ijverig corrigeerde. Het was toch serieus Know net als Knie en niet Now! Zo had hij dat ooit afgesproken met zijn leraar van de basisschool. Het doel: ook foutloos qua spelling de woordjes kunnen vertalen vanuit het Nederlands naar het Engels. Gelukkig kun je met diplomatie en humor veel in goede banen leiden en gelùkkig voor deze leerling had deze leraar veel van dit soort eigenschappen in huis bij het overtuigen van zijn gelijk!

Samen een plan bedenken

Natuurlijk wil je dat ook deze leerlingen kunnen vertalen vanuit het Nederlands. Als blijkt dat de spelling de uitspraak gaat overheersen is het tijd voor een “Time out”. Wat kun je met deze leerling afspreken? Met wat goede wil van beide kanten moet daar toch uit te komen zijn?

Een aantal ideeën die leerlingen, leraar en ikzelf bedachten om de taal toch onder de knie te krijgen:

  • Wat toets je op dat moment? Wil je controleren of de woordjes zijn geleerd? Een mondelinge overhoring kan dan ook.
  • Vind je de spelling toch belangrijk? Eerst schriftelijk en vervolgens mondeling, maar…… de uitspraak weegt het zwaarst.
  • Als ik even een berichtje op mijn telefoon typ, dan komt al snel de vraag of ik het wil dicteren. Wordt dat steeds meer de toekomst….?
  • Vaak zijn deze leerlingen door alle Engelstalige films, games e.d. al vrij goed in het verstaan van de taal. Ze hebben waarschijnlijk ook minder oog gehad voor de ondertiteling. Maak hiervan gebruik en bedenk hoe je deze vaardigheid ter compensatie kunt gebruiken.

Onderwijs op maat ook voor de vreemde talen?

Creativiteit, samen een plan bedenken om toch het doel te bereiken. Er zijn méér wegen die naar Rome leiden! Ken jij méér wegen en wil je reageren met jóuw verhaal? Dat kan: stuur me een berichtje via [email protected] of reageer op mijn Facebook pagina op woensdag 3 april.

Heb je interesse in meer blogs over dit onderwerp? https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/wat-toets-je-als-je-bij-geschiedenis-of-aardrijkskunde-de-spelling-meetelt/

Lees meer
Twee talen op een kussen
19 februari 2019

Twee talen op een kussen….wat is het effect op de taal van je kind?

By Silvia Linssen
In Dyslexie en Taal
19 februari 2019

Onverstaanbaar voor andere kinderen

“Mijn zoon praat niet goed en de juf van groep 1 heeft gevraagd of je eens naar onze zoon wilt kijken”, ze viel met de deur in huis. “Hij spreekt onverstaanbaar en begrijpt de andere kinderen ook niet goed”. Haar licht zuidelijke tongval verraadde haar Limburgse afkomst. Navraag bevestigde het vermoeden en ook dat ze thuis alleen maar het regionale Limburgs met elkaar spraken. Dat was zo ontstaan toen ze haar man had leren kennen. Haar eigen familie gebruikte vooral de “ABN” versie.

Het mengen van talen of het gebruik van een dialect in een woongebied waar dat dialect onbekend is

Soms levert het problemen op. De vraag of het schadelijk is voor de taalontwikkeling wordt vaak gesteld. De adviezen zijn in de loop van de jaren veranderd en nog vind ik het lastig om het juiste advies te geven. Officieel blijkt volgens de laatste onderzoeken dat het mixen van talen door ouders geen invloed heeft op de woordenschat van een kind. De praktijk kan weleens anders zijn.

De hele dag al “ABN” praten…

Terug naar het jongetje met zijn Limburgse ouders: Vader sprak voor zijn werk de hele dag al “Algemeen Beschaafd Nederlands” en vond het heerlijk om in de privésfeer lekker zijn vertrouwde dialect te mogen praten. Voordat ik meeging met het vermoeden van de lerares dat er mogelijk iets “ergs” met zijn taalontwikkeling aan de hand was, stelde ik voor om een paar logopedische tests af te nemen.

Logopedische tests de eerste stap bij vragen over een taalprobleem

Altijd fijn om je even achter een “test protocol” te kunnen schuilhouden. Tijdens het afnemen van tests krijg je zoveel informatie. Gelukkig voor het jongetje en zijn moeder was er niets mis met zijn taalbegrip, maar bij de spreekopdrachten was de vertaalhulp van moeder wel bitterhard nodig!  Zelfs voor mij die als kind enkele jaren in Limburg had gewoond, was hij moeilijk te verstaan. De kinderen in zijn klas verstonden hem niet en kinderen zijn in zo’n situatie niet bepaald diplomatiek! Hij ging daarom steeds minder praten.

“Vind jíj het óók heel erg om voorlopig vooral “ABN” met je kinderen te spreken?”

Dat vroeg ik aan zijn moeder. Behalve hij was er namelijk nog een jonger broertje. “Als dat goed is voor mijn kinderen, natuurlijk niet”, reageerde ze vastberaden en vooral opgelucht. Ze zou zijn taaluitingen geregeld noteren en we spraken verder af dat vader consequent zijn geliefde Limburgs zou spreken. Moeder beloofde de komende tijd consequent algemeen beschaafd Nederlands te praten met haar kinderen.

Taalvorderingen en de belangrijke rol van ouders

Een maand later kwam er een opgewekt pratend jongetje binnen. Helemaal verstaanbaar! Soms lijkt logopedie een toverwoord, maar niets is minder waar! Zijn moeder had zich heel goed aan de gemaakte afspraak gehouden. Als er in principe geen taalprobleem is, kàn het ook snel goed gaan. Omwille van het jongere broertje stelde ze spontaan voor om deze rolverdeling te blijven vasthouden. Soms bij troostmomentjes schoot ze weleens in de voor haar ook emotioneel rijkere taal. Voor hun contacten met leeftijdgenootjes, hun schoolcarrière, het foutloos leren schrijven en hun toekomstmogelijkheden was ze bereid om haar taal aan te passen. In vakanties en bij familie bijeenkomsten was er genoeg tijd om in het Limburgs te praten en met vader in die spreekrol werd die taal voldoende onderhouden! Dat mag, is goed zelfs want een extra taal of het nu in de volksmond als dialect wordt gezien of als een officiële taal is altijd een verrijking!

Welke taal krijgt voorrang bij de taalontwikkeling?

In deze tijd van migratie, expats die zich hier komen settelen is het goed dat er gedacht wordt over de thuistaal en de schooltaal. Wat denk jij? In welke taal moeten ouders spreken als hun kind in de taalontwikkelingsperiode zit? In de moedertaal van de ouders of in de taal van het land waar ze wonen?

Wil je meer blogs lezen over taalontwikkeling? https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/fantasierijk-speelgoed-lokt-taal-uit/

Lees meer
Wat toets je als je de spelling meetelt bij een ander vak?
12 februari 2019

Wat toets je als je bij vakken als Geschiedenis, Verkeer of Aardrijkskunde de spelling meetelt?

By Silvia Linssen
In Dyslexie en Taal
12 februari 2019

Wat toets je als je de spelling meetelt bij een ander vak?

“De juf zei dat ze ook spellingfouten meetelt in het punt van aardrijkskunde”. Verdrietig komt het meisje thuis, want ze had zo goed geleerd en wist alle landen en hoofdsteden. De spelling van die moeilijke namen….. tja dat is een ander verhaal. Ze kan ze wel goed uitspreken! Wat toets je als je de spelling meetelt bij een ander vak?

“Bij het eindexamen telt men de spelling ook mee vertelt de VMBO scholiere

Begrijpelijk als er geen sprake is van een officiële diagnose dyslexie, maar bij dyslexie kun je er bijna op wachten dat een examenuitslag waarbij de spelling een beslissende rol kan spelen voor erg veel stress en onzekerheid kan zorgen. Ook hier de vraag: Wat toets je als je de spelling meetelt bij een ander vak?

“Mijn huisarts maakte altijd van die “grappige” spellingfouten. Dat verwachtte ik niet van zo’n intelligente en zorgvuldige arts”

Vertelde mij ooit een patiënt. Tegenwoordig spreekt hij de recepten in en stuurt ze zo naar de apotheek ernaast. Waarop toets jíj je arts als je de spelling meetelt bij zijn werk? Heeft hij tijd, luistert hij goed naar je verhaal en stelt hij de juiste diagnoses, of op de “dt” fout?

“Mam, ik zag de nota van de man van dat bedrijf dat het terras heeft gelegd, jee wat een spellingfouten!

” Ah….Bingo! Nu kan ik als ouder reageren: “Hoe vind je de tégels liggen?”, informeer ik. “Nou, pap is erg handig, maar zó netjes kan hij dat echt niet”, is zijn eerlijke antwoord. Beoordeel ik de man op zijn al dan niet foutloze nota of op het geleverde werk? Betaal ik voor een nota zonder taalfouten of voor het gelegde terras?

Okay…. op school leren we spelling(regels) en het is goed dat daar óók buiten de les spelling op gelet wordt

 Mijn gedachte gaat terug naar mijn basisschooltijd. Nee…… àlles was vroeger niet béter, maar….. toevallig had ik het wèl getroffen met mijn leraren op dit gebied. We kregen minimaal twee cijfers: Zo stond er bijvoorbeeld bij aardrijkskunde 8/7. Het eerste cijfer was het belangrijkste en telde voor het vak aardrijkskunde. Het tweede was voor de spelling. Bij het rapportcijfer spelling telde dat laatste cijfer van andere vakken voor een gedeelte mee bij het bepalen van het cijfer voor spelling.                Bijkomend voordeel van zo’n tweede cijfer voor spelling: als leerling wist ik dat ook dáár op werd gelet en … was het meteen een terugkerend aandachtspunt.

Een tijd geleden schreef ik een blog over de route van Peer en dat ging over spellingfoutjes.
https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/wanneer-is-spelling-belangrijk-dyslexie/

Tegenwoordig lijkt het slecht gesteld met de spelling en natúúrlijk mag daar wel strenger op worden gelet. Zoals mijn schoolervaring laat zien, kan het ook ánders. Wat vind jij? Voor welke aanpak zou jij kiezen?

Wil je meer blogs lezen over dyslexie?

https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/de-diagnose-dyslexie-de-centrale-eindtoets-cito-van-groep-8-en-dedicon/

Lees meer
Diagnose dyslexie en de Centrale eindtoets Cito wie bepaalt de richtlijnen?
29 januari 2019

De diagnose dyslexie, de Centrale Eindtoets CITO van groep 8 èn Dedicon!

By Silvia Linssen
In Dyslexie en Taal
29 januari 2019

“Diagnose dyslexie en de Centrale Eindtoets CITO, dankzij Dedicon toch geen probleem?

Voor diegenen die mij niet kennen: elke vrijdagmorgen ga ik als vrijwilliger met veel plezier naar Grave. Daar spreek ik bij Dedicon met veel andere vrijwilligers kranten en tijdschriften in voor visueel beperkte mensen, maar óók voor mensen met dyslexie.

“Zijn de Duitse examens dit jaar moeilijk?” Een belangstellende vraag tijdens de koffiepauze aan degene die met haar Duits als moedertaal ook verantwoordelijk is voor de examens Duits. Het bezorgt me (terecht) een fronsje en een verontwaardigde blik op van een van de vaste medewerkers. De sfeer is altijd open en gezellig en als vrijwilliger voel ik me altijd gewaardeerd en welkom. Maar….. er zíjn een paar strikte regels en die was ik even vergeten! Deze blog een kijkje achter de schermen van Dedicon èn over de relatie met CITO en dyslexie! Om te beginnen met die strikte regels zoals bijvoorbeeld:

  • Examens worden op een aparte afdeling ingesproken door vast aangestelde mensen
  • Ze hebben een geheimhoudingsplicht
  •  Ze mogen geen examens inspreken als er familieleden in die leeftijdscategorie zitten
  • Smartphones gaan niet mee in de ruimte 

“Dedicon maakt het mogelijk!”                     

Tijdens die koffiepauze leest iemand de tekst hardop en dan komt mijn volgende vraag. “Over mogelijk maken gesproken….. Dedicon spreekt toch ook de CITO’s in?” Collega in vaste dienst kijkt me opgelucht aan, want deze vraag màg beantwoord worden! Ze reageert enthousiast zolang ik maar niet meer over de inhoud vragen ga stellen!  Ja, in opdracht van CITO worden de CITO’s ingesproken.  

Tja, wat is dan het probleem als ouders en hun kinderen met dyslexie de vraag stellen of de CITO mag worden voorgelezen? 

Ik vraag het me hardop af, zie de vragende blikken om me heen en leg dan uit: Elk jaar rond deze tijd is er weer die verwarring, de ongerustheid, ergernis en frustratie bij veel ouders en hun kinderen met dyslexie. De in mijn ogen “kastje naar de muur” antwoorden van scholen, CITO tot aan de inspectie van onderwijs toe. Er zijn scholen die heel ontspannen met ouders en leerlingen in gesprek gaan en samen ruim van te voren bespreken welke hulpmiddelen er mogelijk zijn en welke de leerlingen wensen te gebruiken. Er zijn ook scholen die zich verschuilen achter zgn. richtlijnen van CITO. “CITO zegt dat het niet mag worden voorgelezen!” Maar…. stel: CITO zou die bevoegdheid hebben? Waarom geven ze dan die opdracht aan Dedicon?

“Gelijke kansen voor iedereen is wat ons sinds onze oprichting in 1968 drijft en bindt”. Dit is de startzin bij CITO in het kort, als je CITO googelt. Ik kan me vergissen, maar ik heb altijd begrepen dat CITO over examenreglementen en hulpmiddelen niet het laatste woord heeft. Het zou ook wel vreemd zijn, want dan zouden ze Dedicon toch niet de opdracht hebben gegeven om de toetsen in te spreken?

Ook bij Dedicon lees ik over die gelijke kansen voor iedereen. Ik citeer een stukje waar ik als dyslexiespecialist heel blij van word:

“Bij Dedicon geloven we in gelijke kansen voor iedereen. In opdracht van het ministerie van OCW maken wij aangepaste schoolboeken en leermiddelen. Leer- en werkboeken voor het basisonderwijs en voortgezet onderwijs. En ook voor het mbo, hbo, universiteit en beroepsonderwijs is een collectie beschikbaar. Zo wordt passend onderwijs echt mogelijk”.

Voor iedere leerling een passende oplossing!

“Of een leerling nu blind of slechtziend is, voor iedere leerling is er een passende oplossing. Van gesproken boeken (DAISY), bestanden voor dyslexiesoftware tot braille, vergrotingen en voelbare tekeningen. Maar ook bladmuziek. En oefenexamens. Dedicon maakt het mogelijk. De educatieve collectie van Dedicon bestaat uit duizenden aangepaste leer- en werkboeken. Via Dedicon Educatief worden ze geleverd aan scholen en leerlingen met een leesbeperking.”

Over passend onderwijs gesproken….. Dedicon levert daaraan duidelijk een belangrijke bijdrage.

Dedicon máákt het mogelijk!

Nu àlle scholen nog…… !

Wil je meer informatie over Dedicon? https://educatief.dedicon.nl

Wil je meer weten over CITO?  https://www.cito.nl/onderwijs/primair-onderwijs

En… interesse in meer blogs over dyslexie? https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/herhalen-of-wel-tig-keer-overschrijven-helpt-dat-bij-dyslexie/

Lees meer
Herhalen- of wel-tig-keer-overschrijven-helpt-dat-bij-dyslexie?
14 januari 2019

Herhalen of wel “-tig” keer overschrijven, helpt dat bij dyslexie?

By Silvia Linssen
In Dyslexie en Taal
14 januari 2019

Herhalen …, wel 10, 20  -tig keer overschrijven, helpt dat eigenlijk wel bij dyslexie? 

“Conclusie uit dit voorbeeld: Herhalen of wel “tig” keer overschrijven helpt dat bij dyslexie? Herhalen tot je één ons weegt met de gedachte om te leren via inprenten werkt onvoldoende of misschien wel helemaal niet!” Met deze resoluut uitgesproken zin beëindigde hij zijn les voor die avond. De in dyslexie gespecialiseerde orthopedagoog/docent die mijn collega en mij had uitgenodigd voor een werkbespreking over een door hem verwezen tiener met dyslexie, stopte het bewijsstuk zorgvuldig terug in zijn dossier.

Inprenten via -tig keer overschrijven bij dyslexie.

Járen later denk ik nog geregeld aan zijn verhaal en heb dan ook weer zo’n spijt dat ik geen geanonimiseerd kopie van het bewijsstuk had gevraagd.

“Heeft vele malen een woord overschrijven met als doel een goede spelling te leren, zin”?  

Dat was de startvraag geweest die wij hem stelden naar aanleiding van een discussie over woordpakketten en spellingregels op school. Zoals we gewend waren van hem, passeerden als antwoord verschillende invalshoeken van diverse dyslexie experts. Tot slot de anekdote die kennelijk voor mijn praktische geest was bedoeld.

De anekdote:

“Ik weet niet of ik dit wel moet vertellen, maar ik maak me zorgen”. Zo begon de buurman op een middag het gesprek met zijn buren. Hij kwam hun tegen terwijl hij zijn hond uitliet. Zijn laatste wandeling met hond voor het slapengaan gebeurde altijd rond twee uur ’s nachts. “Als het in jullie huis al helemaal donker is, zie ik bijna altijd nog licht branden op de kamer van jullie zoon. Heeft hij zoveel huiswerk of heeft hij gewoon nog geen slaap?”,  vervolgde hij zijn verhaal.

De ouders wisten van niets en realiseerden zich opeens dat hun jongste van 14 er de laatste tijd erg moe en bleek uitzag. Als ze informeerden of het wel goed ging met hem, wimpelde hij dat af met een “ja, hoor!” en verdween dan gauw naar boven.

100 keer: ich, du, er, sie, es, wir, ihr, sie/Sie + de vervoeging van het werkwoord müssen.

Ze zocht een vergeten spijkerbroek voor de was op zijn kamer en vond het oefenblaadje. Ich muss, du….. enz. 4 of 5 keer ging de reeks goed en dan… een fout. Driftig doorgekrast en opnieuw…  Soms haalde hij het 8 of 9 keer zonder noemenswaardige correcties om dan toch weer ergens een spellingfout te maken. Zo was het A -tje gevuld aan beide kanten. De tranen sprongen haar in de ogen toen ze dacht aan het gesprek met de buurman van die middag. Daarom dat licht ’s nachts: Overschrijven en maar herhalen, maar zo te zien werkt dat niet bij haar zoon!

“Waarom haal je voor wiskunde en natuurkunde een 9 en voor mijn vak een 3 of 4?”

Thuis van school wilde haar zoon meteen naar zijn kamer, maar zijn moeder liet hem het A4-tje zien. Bij het zien van het volgeschreven blad barstte haar zoon in tranen uit. Zijn leraar Duits dacht dat hij lui was. Hij moest het maar vaak voluit schrijven dan kwam het wel ooit een keer goed! De mentor had hem daarna in een mentorgesprek gevraagd of hij misschien toch niet liever naar een lager schoolniveau wilde…. Hij was bang om zijn ouders teleur te stellen…, maar hij wist ècht niet waarom die talen zo moeilijk voor hem waren.

Diezelfde dag nog ging bij de docent/orthopedagoog gespecialiseerd in dyslexie de telefoon voor een afspraak.

De afspraak leidde tot een uitgebreid onderzoek. IQ tests, taaltests, dyslexieonderzoek aangevuld met een neurologisch onderzoek. Het gesprek een paar weken later met ouders en zoon gaf zóveel duidelijkheid, rust en voorál opluchting. Duidelijkheid waarom je een 9 kunt halen voor wiskunde en toch een 3 voor Duits. Rust omdat er een réden was met een officiële diagnose voor die vreemde combinatie van hoge en lage punten. Opluchting omdat er nu misschien iets aan gedaan werd.

Dyslexieverklaring en wat nu?

Op een groot aantal middelbare scholen wordt serieus meegedacht en in samenspraak goede afspraken gemaakt. Vaak ook vastgelegd in een dyslexiepasje. Is het probleem daarmee opgelost? Was dat maar waar….. Helaas, zèlfs op scholen die op de Open Dagen reclame maken met hun dyslexievriendelijke beleid wijzen de neuzen van het docenten corps nog niet vanzelfsprekend in dezelfde dyslexievriendelijke richting! Nog tè vaak hoor ik het advies: veel blijven herhalen “tig-keer” overschrijven en dan leer jij met je dyslexie het ook.

Wat betreft de inprenting?

Ik betwijfel niet alleen door deze anekdote, maar door veel meer ervaringen of het de juiste manier is. Ik geef de voorkeur om sámen met de in dyslexie gespecialiseerde orthopedagoog, de persoon in kwestie, de ouders èn de docent(en) te zoeken naar de manier die het beste aanslaat. Vaak overschrijven? Ik weet niet hoe jij erover denkt, maar het “riekt naar” 100 keer: “Ik mag niet praten in de les”.

Dát heeft bij mij in ieder geval nooit geholpen!

Wil je hierop reageren? Dat mag op de FB pagina. Het wordt op woensdag 16 januari gepost of privé via [email protected]

https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/help-mama-of-papa-is-ook-dyslectisch-testen-of-niet

/

Lees meer
help-mama-of-papa-is-ook-dyslectisch-testen-of-niet?
11 december 2018

Help! Mama of papa is ook dyslectisch, testen of niet?

By Silvia Linssen
In Dyslexie en Taal
11 december 2018

Wat doe je als ouder als je vermoedt dat je dyslexie hebt. Testen of niets doen, want het is toch “te laat”? 

Deze vraag stelde ik laatst op mijn Fb pagina.

Een aantal (geciteerde) reacties op:

” Help! Mama of papa is ook dyslectisch, testen of niet?

  • “Mijn drie Kinderen zijn intussen jong volwassen. Maar soms…. heel vaak denk ik: “ had ik mij toen ook maar laten testen”. Mijn vraag: Wat zou dat jou dan hebben opgeleverd? Antwoord: “Acceptatie. Handvatten en vooral erkenning”                                                          .
  • “Ik heb me zelf laten testen én daarna een begeleiding gevolgd. Hierdoor zelf heel veel inzicht gekregen. Waardoor ik mijn kinderen weer beter kan begeleiden in hun eigen traject”.
  • “Meten is weten! En dan zie je ook de vooruitgang 👍🏻”
  • “Als je graag een bevestiging hebt, moet je dat laten doen, denk ik..”
  • “Ik denk het wel… dan vallen er puzzelstukjes op hun plek”.
  • “Ik heb zelf toevallig op mijn 30ste een dyslexietest ondergaan. Er kwam uit dat er wel lichte kenmerken aanwezig waren, maar te weinig om het echt dyslexie te noemen. Mogelijk had ik mezelf zodanig leren lezen, schrijven en meer dat de dyslexie al niet of nauwelijks meer meetbaar was. Op het vlak van begrijpend lezen echter kwam er wel wat meer naar voren dat hier het één en ander aan schortte”. Mijn vraag aan de inzender: “Stoort het je nog, want ook als volwassene kun je nog handvatten krijgen”. Antwoord: “Het stoort me zeker. Vooral wanneer ik leren moet voor examens. Dan is het toch vrij ingewikkeld als je niet helemaal begrijpt wat je leest”.
  • “Geen ervaring mee. Maar als het vermoeden had, zou ik wel een test doen. Omega 3 is ook altijd heel goed voor de hersenen”.
  • “Met welk doel zou je het willen weten”?
  • “Zou het niet weten. Maar denk wel dat ik het zou doen”.
  • “Als ik er last van zou hebben, zou ik een test laten doen”.
  • “Laten testen. Bij onze jongste was er een vermoeden van een autisme spectrumstoornis en om het te weten hebben we het ook laten testen. Dan weet je als ouder waar je aan toe bent en het helpt ook de leerkrachten”.

Conclusie:

De meeste ouders antwoorden hier dat ze zich zouden laten testen op dyslexie!

De praktijk is anders!

Tòch zie ik dat in de praktijk niet terug. Men vermoedt het, maar weet het niet zeker. Men “kon niet zo goed leren”, maar men heeft vaak na die vervelende schoolperiode dankzij het doorzettingsvermogen toch veel bereikt.

Wat houdt deze ouders met mogelijke dyslexie tegen?

  • Het kostenplaatje van onderzoek en/of behandeling?
  • De gedachte dat het nu toch te laat is en niets meer aan te doen?
  • Ik heb er nu geen last meer van… want ik zit niet meer op school?

Een paar antwoorden sprongen er voor mij uit:

“Als het je niet belemmert, waarom dan stempelen?
En met welk doel zou je het willen weten?
Als het lezen en schrijven je in het dagelijks leven echt belemmert en je zou er iets aan willen gaan doen, is het denk ik een ander verhaal.
Ik denk dat het eraan ligt of je er last van hebt of niet.”

Met welk dóel zou je willen weten of je dyslexie hebt?

Het antwoord werd gegeven door een paar anderen:

“Ik heb me zelf laten testen én daarna een begeleiding gevolgd. Hierdoor zelf heel veel inzicht gekregen. Waardoor ik mijn kinderen weer beter kan begeleiden in hun eigen traject”.

“Meten is weten! En dan zie je ook de vooruitgang 👍🏻”

“Dan weet je als ouder waar je aan toe bent en het helpt ook de leerkrachten”.

 Mijn antwoord als dyslexie hulpverlener:

Het is niet alleen een investering in jezelf maar vooral ook in je kind! Want… de appel valt vaak niet ver van de boom!

In een volgende blog na de feestdagen en de kerstvakantie meer over dit onderwerp!

Wil je meer lezen over dyslexie in een andere blog?

https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/eerst-een-logopedisch-onderzoek-voordat-de-diagnose-eed-wordt-gesteld/

Lees meer
Fantasierijk speelgoed lokt taal uit.
27 november 2018

Welk speelgoed levert de meeste gesprekken op met je peuter of kleuter?

By Silvia Linssen
In Dyslexie en Taal
27 november 2018

Welk speelgoed levert de meeste gesprekken op met je peuter of kleuter?

Die vraag wordt weleens gesteld door ouders. Wat is goed speelgoed voor míjn kind? Fantasierijk speelgoed lokt taal uit. Als logopedist let ik waarschijnlijk op heel andere dingen dan jij bijvoorbeeld. Een fysiotherapeut zal vermoedelijk ook weer ander speelgoed adviseren.

“Hé die pop mist een been net als mijn opa……” Er volgde een spannend verhaal over éénbenige opa die zomaar zijn been in de hoek van de kamer zet. Een volgend playmobiel poppetje passeerde…. De buurman was óók “met zonder haar” en draagt altijd een pet. Zijn fantasie gaat met hem aan de haal! Het zwijgzame jongetje veranderde opeens in een prater!  De complete poppetjes werden bijna als vanzelfsprekend opzij geschoven…

Taalontwikkeling en fantasierijk speelgoed.

Voor mij niet los te zien van elkaar! Fantasierijk speelgoed hoeft niet mooi of duur te zijn. Na zoveel jaar logopedie zijn er puzzels en speeltjes in mijn kast waarvan er een stukje mist. Favoriete spelletjes die ondanks alles de tand des tijds hebben doorstaan. Waarvan een doos al een paar keer is geplakt….  “Waarom gooi je dat oude speelgoed niet weg?”, vroeg laatst een huisgenoot. Ik was bezig met sorteren en schoonmaken. “Ben je mal…. dat zijn de beste praatmomenten!” reageerde ik geschrokken.

Logopedie en speelgoed.

De beste therapiemomenten? Ja, dat klinkt misschien vreemd, maar sinds ik heb ontdekt dat er veel meer te praten valt over “speelgoed met een zichtbaar verhaal” verdwijnt het niet meer zomaar in de afvalbak. Intussen puilen mijn werkkasten uit van het speelgoed, want ook ík ben maar een mens, die te verleiden is:

  • “logopedisch verantwoord” spelmateriaal …. (er moet toch onderscheid zijn met thuis)
  • gloednieuw speelgoed, dat weleens gloednieuw blijft (slecht teken…..!)
  • speelgoed dat in allerlei situaties van pas komt.. (goede investering…)
  • gewoon van de Kringloopwinkel.. (’t hoeft niet duur of nieuw te zijn….)
  • “afdankertjes” van mijn kinderen (ook de wachtkamer moet voorzien zijn…)

“Spelletjes doen bij de spelletjespraatjuf”, zo noemde ooit een jongetje de wekelijkse afspraak.  Intussen vergrootte hij ongemerkt zijn woordenschat en overwon hij die lastige uitspraakhobbels. Hij leerde  zinnen te bouwen en gaf ongevraagd zijn mening…  Dat gebeurde allemaal terloops. In het spel, de variaties in het spel en de wisselwerking met mij en later met zijn ouders, broertje en vriendjes. Zo leerde hij èn zijn ouders hoe je dat in een spel kunt gebruiken.

Rond Sinterklaas wordt er weer veel speelgoed gekocht.

Waar lèt je dan als ouders op?

  • kies je bewust?
  • volgens de geest des tijds?
  • is het speelgoed dat de fantasie prikkelt, of “kant en klaar”?
  • elektronisch speelgoed en Ipad spelletjes of speelgoed zoals “ouderwetse lego of bouwpakketten”?
  • games op een schermpje waarmee ze vooral zichzelf uren vermaken en een zwiepbeweging toereikend is?
  • speelgoed waarbij je minstens met z’n tweeën moet zijn?
  • spelletjes waarbij overlegd moet worden?

Speelgoedkeuze blijft uiteindelijk een kwestie van persoonlijke smaak.

Veel plezier in de komende tijd en….. mocht je toch een licht schuldgevoel overhouden aan je nieuwe aankoop?  Je hebt voor je het weet een levendig gesprek met je kind over het oude speelgoed dat misschien plaats moet maken voor het nieuwe om ruimte te maken in de speelgoedkast.

 Fijne Sinterklaas!

Wil je reageren op FB of persoonlijk? Dat kan [email protected]

Interesse in meer blogs over taalontwikkeling?

https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/taal-stimuleren-natuurlijke-manier/

Volgende week woensdag is het Sinterklaasfeest en vieren we Pakjesavond! Er is die week geen blog!

 

 

 

 

 

Lees meer
Taal stimuleren op een natuurlijke manier
20 november 2018

Taal stimuleren, het ligt gewoon op straat voor je voeten!

By Silvia Linssen
In Dyslexie en Taal
20 november 2018

Taal stimuleren ligt “gewoon op straat voor je voeten”!

Lopend naar de parkeerplaats vlakbij een school. Er wandelde op haar “dooie gemak” een mevrouw met haar kleinkinderen. Eén in de kinderwagen en een peuter ernaast. Geregeld stilstaand en bewonderend wat haar kleindochter nou weer zag tussen de herfstblaadjes. Ze voerden samen hele gesprekken. Deden verstop spelletjes en hadden zichtbaar plezier. En ik? Ik liep er een stukje achter en genoot van hun speelse conversatie daarbij.

“Geniet maar van hem, want hij is zo groot!”

Dat zei ooit een moeder van een tiener die voor zijn dyslexie bij mij kwam. Ze kwam me op mijn vrije dag met de kinderwagen tegen. Het gesprek ging uiteraard over kleine en grote kinderen en over de vorderingen van haar zoon. Thuis een èchte puber waar ze haar handen vol aan had. Bij mij die grappige, ijdele tiener die een “aftershave manie” had en mij wekelijks zijn nieuwste luchtje liet ruiken èn beoordelen! Zijn moeder vond het zonde van het geld dat hij met vakken vullen verdiende. Híj dacht daar duidelijk anders over, want die luchtjes….. waren een goede investering….!

Mijlpalen in de ontwikkeling van je kind of “viermomenten”; je deelt ze met elkaar via taal.

Ervaringen meemaken en erover vertellen. Dat is toch normaal, zou je denken? Jáhà….. , maar toch zie ik tè vaak in het straatbeeld iets anders. Een onwillekeurige gedachte bij het zien van het schouwspel van oppas oma en kleinkind. Taal stimuleren kan op een natuurlijke manier. Eigenlijk ben ík heel blij dat ik nog net in die “mobielloze” periode moeder werd. Niet in de verleiding gebracht worden om “even” op een schermpje te kijken!  Veel ouders zijn tegenwoordig druk….zó druk dat ze bellend voor de kassa staan. Multi taskend alle ballen in de lucht houdend. Achter de kinderwagen lopend met de ogen gericht op…. nou níet op hun kinderen! Append, bellend…. pratend in de telefoon, maar níet met hun kind en samen genietend wat die oma deed. Jammer van al die gemiste kansen en mooie deelmomenten met taal en leuke kwinkslagen.  

Voor (hopelijk nog steeds de meerderheid) al die ouders die bewust hun mobiel uitzetten of de verleiding weerstaan.

Je kind zal je er dankbaar voor zijn dat je voor de volle 100% aandacht besteedt aan hun ontwikkelingsmijlpalen. Dat je inspeelt op de situatie  en zo automatisch de taal stimuleert en mee geniet van die dagelijkse ontdekkingstocht op weg naar de volwassenheid. Jijzelf zal straks niet met spijt moeten bekennen dat je helaas veel gemist hebt.

Voor al die ouders (waarschijnlijk de minderheid) die misschien verontwaardigd zich verontschuldigen.

Sorry, het was niet bedoeld als een irritant waarschuwend vingertje. Het is nog niet te laat om de verleiding te weerstaan, want die moeder van die” geurtjestiener” had met haar cliché wèl gelijk.

“Geniet maar van hem, want voor je het weet is hij groot!” Ik weet inmiddels met twee volwassen kinderen dat het gisteren leek dat ze dat tegen me zei…..!

Spijt? Nee. Weemoed? Soms. Maar…. elke leeftijd heeft zijn charmes. En ook dít is weer een cliché!

Wil je reageren? Dat kan via mijn FBpagina waar deze blog ook wordt gepost op 21 november of op [email protected]

Wil je meer lezen over de taalontwikkeling?

https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/welke-invloed-heeft-voorlezen-op-de-taal-en-de-woordenschat-wanneer-stop-je-met-voorlezen/

 

Lees meer
help-mama-of-papa-is-ook-dyslectisch-testen-of-niet?
23 oktober 2018

Een diagnose dyslexie maar eerst verplicht een logopedisch onderzoek

By Silvia Linssen
In Dyslexie en Taal
23 oktober 2018

 

Waarom een uitgebreid logopedisch taalonderzoek vóór de diagnose EED?

In de blog van vorige week  https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/dyslexiebehandelingen-volgens-een-methode-of-juist-niet/  kwam het al even ter sprake.  De noodzaak van eerst een logopedisch taalonderzoek bij basisschoolkinderen voor men de diagnose EED stelt. In mijn blogs kies ik het liefst voorbeelden uit mijn praktijk. Omwille van de privacy is de naam verzonnen.

Hier volgt één van de ervaringen uit mijn praktijk:

De ouders van Jorien meldden haar aan vanwege een hardnekkige spreekstoornis. Zij was 10 jaar. Ze mompelde, sprak snel en was vaak onverstaanbaar. Beurten in de klas vond ze vreselijk. Jorien zat overduidelijk “niet lekker in haar vel”. “Oh ja, zij had al een heel dyslexie behandeltraject bij een groot erkend bureau gehad”. Dit deelden de ouders terloops mee. Zij was nu echt uitbehandeld aldus het bureau en kon op eigen benen staan. Volgens het dyslexieonderzoek dat volgde na de aanmelding bij het grote bureau stond het volgende: Er zijn geen (ernstige) problemen op het gebied van de taalvaardigheid. Zij vindt het echter nog steeds moeilijk om te verwoorden wat zij bedoelt.  De gestelde diagnose: Ernstige Enkelvoudige Dyslexie (EED).

Wat betekent een diagnose EED in de praktijk?

Zo’n diagnose betekent dat er geen andere onderliggende problemen zijn. Dat kunnen logopedische problemen, een ( aan) autisme (verwante stoornis) of een concentratiestoornis zoals AD(H)D zijn.  Alléén met een EED kom je mogelijk in aanmerking voor een (vergoede) dyslexiebehandelingstraject. In die periode meestal vergoed door de zorgverzekeraar. Grote onderzoeksbureaus hadden hiervoor vaak een contract afgesloten met zorgverzekeraars. Na een behandeltraject van een aantal lessen stopt de betaling door de zorgverzekering. Vaak verlaten kinderen dan deze onderzoek/hulpverlenende instanties want ze zijn “uitbehandeld”.  Zo ook bij Jorien.

Uitbehandeld en probleem is opgelost?

Op school zagen ze haar  echter “steeds kleiner worden”. De terugval was er op het gebied van lezen en schrijven, maar ook op sociaal-emotioneel gebied ging het niet goed. De leerkracht adviseerde de ouders om haar eens te laten onderzoeken. Ze dacht in de richting van autisme of aan autisme verwante stoornissen.  De ouders vonden dit advies erg voorbarig. Ze wilden eerst een oordeel over de verstaanbaarheid.

Standaard eerst logopedisch onderzoek aanvragen voor het dyslexie onderzoek traject!

Jammer dat veel scholen nog steeds niet standaard eerst een logopedisch onderzoek aanvragen voordat de diagnose EED wordt gesteld. De afspraak was intussen gemaakt met ouders en hun dochter. Luisteren naar het verhaal van haar emotionele bezorgde moeder. Zó startten de eerste afspraken. Veel bezorgdheid en verdriet kwam er tevoorschijn. Haar moeder kréég die tijd! Intussen zag ik een faalangstig, hulpeloos en ongelukkig meisje. Hulpeloos in haar pogingen om met de hele situatie om te gaan. Hulpeloosheid bij het verwoorden van háár gedachte en gevoelens.

Een uitgebreid logopedische taal- en spraakonderzoek.

Het contrast in de diagnose met de conclusie uit het eindrapport van het grote door de zorgverzekering erkende bureau kon niet groter zijn. Vooral op het gebied van verwoorden was er een grote uitval. Dat was er nog meer  als er maar de geringste tijddruk ontstond. Er waren veel problemen rond het vinden van de juiste woorden. In de uitspraak van woorden werden veel meerlettergrepige woorden ingekort. Om een voorbeeld te geven: Televisie is tevisie en ook zinsdelen worden ineengeschoven. Het in elkaar schuiven van woorden heeft al invloed op de schrijfwijze.

De logopedische diagnose.

Hoezo was er geen logopedisch onderliggend probleem? Alle logopedische scores en observaties samen wezen in de richting van een broddelaar. Om je een indruk te geven: Een voorbeeld van een broddelaar was een van onze vroegere premiers. Hij had het altijd had over “koonke fmilie” in plaats van koninklijke familie.  Een van zijn ministers souffleerde ooit zichtbaar bij een heikel onderwerp in een debat. Ook  improviseren lukt niet goed als je spreekt als een broddelaar.

Wat als…..?

“Als hadden komt, is hebben te laat” luidt een gezegde. Maar toch…. wat als:

  1. een bureau dat het dyslexieonderzoek doet eens standaard niet daaropvolgend zou mogen behandelen?
  2. er nog vóór er een dyslexieonderzoek wordt gedaan éérst een logopedisch onderzoek wordt gedaan?
  3. een EED eens niet meer als voorwaarde wordt gesteld om voor vergoeding in aanmerking te komen?
  4. maar ook… wat als die logopediescreening in het basisonderwijs nou eens niet was wegbezuinigd?
  5. er een grote wisselwerking zou zijn tussen de geconstateerde dyslexie en het broddelen?
  6. het misschien wel helemaal geen dyslexie is?

Jaren later …..                                                                                                                                           

Broddelen is een moeilijk en hardnekkig te behandelen klacht. Zeker als de diagnose niet of laat wordt onderkend. Inprenting en automatisering zijn moeilijk. Iemand met dyslexie maar óók een broddelaar vindt dit moeilijk. Gelukkig voor deze Jorien heeft zij liefdevolle ondersteunende ouders. Zij gaan voor haar door het vuur. Ze groeiden in de jaren mee met hun kind, maar dan vooral in de kritische gesprekken op school. Samen met hen is aandacht besteed aan het broddelen en nu vooral aan de dyslexie. Ook nu is het vaak een wisselwerking en vraag ik me soms af wat bij de diagnose broddelen hoort en wat puur dyslexie is.

Diagnose Ernstige Enkelvoudige Dyslexie? Wat denk jij? Is er misschien niet veel vaker ook sprake van een andere klacht en beïnvloeden ze elkaar?

Reageren mag! Op FB of via een persoonlijk bericht via [email protected]

 

 

 

Lees meer