Categorie: Dyslexie en Taal

11 februari 2020

Blog#80 Het leesplezier is dramatisch laag!

11 februari 2020

Het leesplezier is dramatisch laag!

“Wat bezielt je om opeens flutromannetjes te gaan lezen?” Het was mijn vader duidelijk niet ontgaan dat ik in de zomer na mijn eindexamen VWO alleen maar “doktersromannetjes” verslond en ja…. overduidelijk een signaal dat het een doorn in zijn oog was. Maar…. geen paniek want míjn leesplezier is daarmee niet opeens dramatisch laag geworden!

Waar kwam die omslag van “hoogstaande literatuur” vandaan?

Is dat zo vreemd? Na maar liefst 25-30 verplichte boeken voor de literatuurlijst Nederlands in klas 5/6 en niet te vergeten daarnaast ook voor de 3 vreemde talen minstens 8 per taal? Het hoorde allemaal bij het examenonderdeel literatuur en nee….. vertel míj daarom nóóit dat een talenpakket een pretpakket was/is! In ieder geval níet in de jaren 70! Mijn leesplezier was na de middelbare schooltijd dramatisch laag. “Vakkundig” om zeep gebracht door een “overkill”aan verantwoorde (verplichte) boeken!

Leeskost is net als voedsel een kwestie van smaak en behoefte

In mijn geval is het uiteindelijk nog “goed gekomen” aldus mijn destijds bezorgde ouder, maar terugdenkend aan die bijna verslaving aan wat hij geringschattend “pulp’ noemde, is het zeker te verklaren. De verplichte titels op die boekenlijst, de tijddruk, weinig oog voor de leeftijd en daarmee samenhangende belangstelling. Lezen en de keuze van wat je leest, is zó persoonlijk. Net als eten, een kwestie van smaak! Een paar jaar later kon ik echt wel weer genieten van een “serieus” boek, maar een aantal ervan staan dankzij die verplichting nog steeds op mijn zwarte lijst.

Ten gevolge van het begeleiden van middelbare scholieren (met dyslexie) weet ik dat het aantal verplichte boeken aanzienlijk is verminderd en ook dat er veel meer keuze mogelijk is. Het gaat gelukkig steeds meer om de leeservaring en de enkele boeken die verplicht zijn, worden vaak klassikaal besproken en getoetst. Toch daalt het leesvaardigheidsniveau al jaren bij leerlingen van groep 8, maar vooral ook in het voortgezet onderwijs.

Het gaat slecht met het leesgedrag van onze middelbare scholieren

Het leesplezier en daarmee ook het leesniveau is dramatisch laag. Voor diegenen die dat willen ontkennen…. Een grafiek bij een onlangs geplaatst artikel over recent getoetst leesgedrag en leesvaardigheid toont dat Nederland niet een beetje uit de top 10 is gevallen, maar inmiddels op de 26e plaats staat**!
Het zorgwekkende leesniveau komt steeds weer terug in het nieuws, zoals onlangs in het NRC met adviezen hoe het tij te keren.* En… nee de digitalisering, de smartphones, het gamen…. daar hebben de ons omringende landen ook mee te maken, maar Nederland spant helaas in het “ontletteren” toch echt de kroon! Waar ligt het dan aan?

Hoe het dramatische (leesplezier) tij te keren?

In hetzelfde artikel 5 maatregelen om de leesvaardigheid te verbeteren zoals:

“Diep” lezen in plaats van korte en oppervlakkige leesmomenten. Het helemaal “verdiept zijn” in een boek vergroot je. Het is de sleutel voor leesprestaties en om zelfstandig te kunnen functioneren.
Het leesplezier verhogen
De lesmethodiek en didactiek verbeteren
Zorgen voor een leescultuur
Vergeet de jongens niet!

Leesplezier….. stimuleer je niet met verplichte boekenlijsten

Wèl met keuzes leren maken en ruimte voor andere “leeskost”.
Leesplezier creëer je vooral ook door genoeg tijd ervoor te hebben. Lezen moet ontspannend zijn in een rustige sfeer. Mijn leeservaring hierboven is een duidelijk voorbeeld wat er gebeurt als men in de stress van het overvolle examenjaar in korte tijd zoveel boeken moet lezen en vervolgens via inzichtvragen móet analyseren.

Welke lesmethodiek en didactiek vind je belangrijk?

Ga je daarbij uit van:

de persoonlijke belangstelling,
hobby’s,
het strikt volgen van het technisch leesniveau dat is getoetst?
is de leeftijd bepalend wat een kind mag lezen of laat je daarin andere criteria meewegen?

Als moeder maar ook als dyslexiespecialist zie ik het leesplezier verlagen door denkbeelden zoals:

Niveau lezen (“AVI” lezen) i.p.v. lezen wat je leuk vindt. Je leesniveau is daarbij bepalend en niet jouw belangstelling. Om eindelijk dat leuke boek te kunnen lezen, volgen er eerst toetsen op tempo en foutloos technisch kunnen lezen. De meeste mensen met dyslexie of met bijvoorbeeld een stotterprobleem zijn niet goed in hardop technisch foutloos lezen en sommigen zullen op de geldende toetscriteria zelfs als volwassenen dat niveau misschien wel nooit halen. Dat betekent niet dat ze “stillezend” een boek níet kunnen begrijpen en er plezier aan beleven.
De leeftijd bepalend te laten zijn bij de keuze van een boek. “Dat boek is voor jou nog veel te moeilijk”, hoorde ik ooit een bibliothecaresse zeggen. Geloofde ze nou werkelijk dat een kind een boek blíjft lezen als het te moeilijk is? Het op voorhand belemmeren in eigen keuzes maken, is in mijn ogen een vernietigend zaadje planten om het lezen af te zweren als leuke activiteit.

Durf bij boekkeuze eens te kiezen voor een “moeilijk” boek

In een vorige blog over de magie van (voor)lezen zei Kees v. Kooten het al zo treffend: “Lees ook de moeilijke woorden, want de vraag naar de betekenis komt vanzelf en zo bouw je samen spelenderwijs aan de woordenschat. Dat geldt ook bij het mógen kiezen van je boek.
Het technisch lezen vormt natúúrlijk de basis voor het begrijpend lezen, maar vanuit mijn achtergrond zie ik ook moeizame relaties tussen hardop lezen, verklanken, snelheid en techniek. Iemand die stottert, onduidelijk spreekt of iemand met dyslexie….. ze hebben allen problemen met het hardop lezen.

De leescultuur en “die jongens”….

Soms bezoek ik voor mijn werk een klas en zie direct de liefde voor het (voor)lezen… Een mini huiskamer met gezellige bank, kussens en boeken uitnodigend in een boekenkast. Boeken over hobby’s zoals technische boeken, fotografieboeken, kookboeken, detectives, maar ook avonturenboeken, “echte kinderliteratuur” … allemaal gebroederlijk bij elkaar.
Dan denk ik automatisch aan mijn eigen huis en alle huizen waarin ik heb gewoond. Altijd was er wel een hoekje gecreëerd om je lekker terug te trekken met een boek.
Aan de boekenkast waaraan je vanzelf ziet wat de uiteenlopende interesses van de bewoners zijn…..

“Zien eten doet eten”

De eetcultuur van de Zuid-Europese landen gaat van generatie naar generatie…. en zo’n gewoonte geldt niet alleen voor eten!
Handige mensen die in huis alles wat kapot gaat weer als vanzelfsprekend repareren….. ? Als je het vraagt dan hebben ze altijd een voorbeeld in de buurt gehad.
Componisten? Het werd aan de volgende generatie doorgegeven en bijna met de paplepel gestimuleerd.
Sportmensen die de ene medaille aan de andere rijgen? Grote kans dat pa of ma ook uitblonk in die sport.

Dat is niet anders bij lezen, want….“zien (voor)lezen doet lezen”

Dat begint dus bij ons! De (groot)ouders, de kinderopvang, leraren, alle mensen om opgroeiende kinderen heen. Om ze te laten blíjven lezen, zullen we het voorbeeld moeten blíjven geven. Laten zíen en ervaren hoe leuk dat is, wát je ook leest en vooral bewíjzen dat alleen zij die veel lezen, het steeds beter beheersen.
Een betere beheersing in wat je ook doet, maakt het vele malen leuker om te doen en zo is de cirkel rond!

Voor de belangstellenden verwijs ik graag naar het hele artikel in het NRC van het weekend 1 en 2 februari 2020*

https://www.nrc.nl/handelsblad/2020/02/01/#122

Bron grafiek** : Uit het NRC van 6-2-2020 Belangstelling voor dat hele artikel?
https://www.nrc.nl/nieuws/2020/02/06/waarom-estland-de-allerslimste-pubers-heeft-communistische-basis-met-een-scandinavische-saus-a3989561

Meer lezen over de leescultuur en hoe je het zaadje plant? De magie van het (voor)lezen in:
https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/blog79-een-jaarlijks-terugkerend-nationaal-voorleesjaar/

Lees meer

4 februari 2020

Blog#79 Een jaarlijks terugkerend Nationaal VoorleesJaar!

By Silvia Linssen

4 februari 2020

Het Nationale Voorlees…Jaar!

De Nationale Voorleesdágen liggen alweer even achter ons als ik dit schrijf. Ben ik vergeten om er in die week een blog over te schrijven? Nee… zéker niet, maar… in die week was er voldoende over te horen, te zien of te lezen. Helaas zijn het Voorleesdágen en het liefst zou ik dit willen omdopen tot een jaarlijks terugkerend Nationaal VoorleesJaar, want zoals met veel dingen ebt het voornemen weer wat weg, als de aandacht verflauwt. Kortom een bewust plan om aan het begin van februari een blog aan dit onderwerp te wijden.

Het “januari voornemen”

Ken je het effect? Veel mensen nemen zich voor om vanaf 1 januari….

niet meer te roken
geen/minder alcohol te drinken
gezonder te eten
meer te sporten
……..

Jammer genoeg zie ik in dit rijtje nooit meer lézen staan en al helemaal niet meer vóórlezen!

Geen ramp als het niet in het “1 januari lijstje” staat, want veel van al die goede voornemens aan het begin van het nieuwe jaar gaan al aan diggelen nog vóór die eerste maand voorbij is. Daarom…. als het aan mij ligt……het liefst:

Een jaarlijks terugkerend Nationaal VoorleesJáár

Níet een paar dagen alle aandacht en ook niet alléén tijdens de (kinderboeken)week, maar liever er een gewoonte van maken, een ritueel zoals je die dagelijks een aantal tegenkomt en die automatisch jaarlijks terugkomen.

Waaróm dagelijks voorlezen?

“De magie van het voorlezen”
“De Warmte van het voorlezen”
“Het voorspelbare einde van de actieve dag”
“Een ritueel dat elke avond terugkeert”
“Het markeert de vertraging van het dagtempo naar het trage van de nacht”

Mooie citaten die ik opzoog tijdens een praatprogramma o.a. over het belang van voorlezen. Het waren niet de minsten die deze meningen vol overtuiging uitspraken. Neerlandicus en cabaretier Kees v. Kooten, Dieuwertje Blok (jawel de voorleeskoningin waarnaar rond Sinterklaas miljoenen jeugdige gelovigen ademloos luisteren), politicus Wouter Koolmees en schrijver Arnon Grunberg.

Scheutig met voorleestips!

“Sla moeilijke woorden niet over in een boek, want als je na zo’n woord even stopt dan vragen ze vanzelf wat het betekent. Zo bouw je meteen aan een rijke woordenschat”( Kees v.Kooten).
“Lees het boek meerdere keren. De éérste keer is het interessant, de twééde keer begrijpen ze meer en ontdekken nieuwe dingen in het verhaal en de dèrde keer gaan ze aanvullen of je corrigeren als je toevallig een ander woord gebruikt”.( Wouter Koolmees als ervaren voorleesvader)
“Neem ze serieus en lees vooral niet op een kindertoontje of overdreven”.( Dieuwertje Blok)

Alle adviezen kwamen enthousiast, uit ervaring en spontaan.
En daaraan zou ik zelf willen toevoegen:

Stop altijd als het spannend wordt (tenzij het te eng wordt voor het slapengaan). Geloof me, de volgende avond herinneren ze jou beslist aan het voorleesritueel!

Voorlezen, daar heb ik geen tijd voor?

De praktijk leert dat een zo’n mooie, warme overgang van de drukte van de dag naar de rust van de avond, en voor je kind naar bedtijd, veel voordelen biedt:

Een kind dat opeens gráág naar bed wil; geen strijd meer leveren rond de klok van bedtijd
Nog even alle aandacht en tijd krijgen en géven na de hectiek van de dag
Een rustige overgang naar het slapengaan
Goed voor de onderlinge band
Goed voor de taalontwikkeling en de woordenschat
Het leren inleven in andere werelden en gedachtes
Het stimuleren van de creativiteit
Het zaadje wordt geplant voor een leven vol leesmomenten
De nu genoemde problemen rond taal- en leesachterstand bij het verlaten van de basisschool zou hiermee weleens grotendeels voorgoed tot de verleden tijd kunnen behoren

Een jaarlijks terugkerend Nationaal VoorleesJaar!

Daar zou ik graag voor op de barricades gaan…..

Wil je meer lezen over dit onderwerp? https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/is-een-film-spannender-dan-het-boek/

‎

Lees meer

27 januari 2020

Blog#78 Wat betekent interferentie bij dyslexie

By Silvia Linssen

27 januari 2020

Wat betekent interferentie bij dyslexie?

“Heb je weleens met elektriciteit gestoeid?” Dit was de wedervraag op mijn vraag “wat betekent interferentie bij dyslexie?” tijdens de nascholing rondom dyslexie. De orthopedagoog lachte om onze verbaasde reactie, want wat heeft dát nou met interferentie te maken!
De orthopedagoog: “Eerst het woord interferentie afgeleid van het werkwoord interfereren; het gelijktijdig werken van twee bewegingen die elkaar belemmeren of versterken. Daar hebben ze voor de elektriciteit iets voor bedacht”.

De verschillende gekleurde draadjes bij elektriciteit

“Al die elektriciteitsdraadjes”, legde hij vervolgens uit, “zijn omwikkeld met een soort isolerend beschermlaagje. Zonder die beschermlaagjes zouden ze contact met elkaar kunnen hebben. Er gaat dan gemakkelijk een vonkje naar een andere bedrading en zo ontstaan er gevolgen die de elektricien niet voor ogen had. In onze hersenen lopen ook tal van draadjes. Het blijkt dat als die draadjes die bijvoorbeeld met spelling te maken hebben niet goed genoeg omwikkeld zijn met een beschermlaagje er een soort van kortsluiting of onbedoeld vervolg ontstaat. Een klein foutje dat grote gevolgen kan hebben voor bijvoorbeeld de spelling van woorden.

Voorbeelden van interferentie bij dyslexie?

“Ik den niet bom!”
“Zei zij tegen mei.”
“Ik schreif faut!”
Zij verbreede de breede straat.

Wat betekent interferentie bij dyslexie? Als je naar deze voorbeelden kijkt, herkennen we ze allemaal bij de beginnende lezers en schrijvers bijvoorbeeld uit groep 3. In die beginfase is dat niet direct reden tot ongerustheid, maar …. blijft dit verschijnsel bestaan of verdwijnt het later dan bij de meeste leeftijdgenoten, dan wèl. In dat geval zal elke nieuwe spellingfase een nieuwe kans tot interferentie geven.

Hoe kun je interferentie zoveel mogelijk beperken?

Voor het antwoord op die vraag heb je wat inzicht nodig in de spellingopbouw. Zoals de elektriciteitsdraadjes van elkaar worden gescheiden en dit ook zichtbaar is met verschillende kleurtjes, zo geldt dat eigenlijk ook voor spellingregels. Je moet ze goed afbakenen!
Wat leer je eerst en wat kun je “ongestraft” combineren?
Vast staat dat je in een spellingprogramma beter nooit categorieën als ei en ij tegelijk aanbiedt, net zoals de letters b, d, p, q voor kinderen (met dyslexie) erg verwarrend zijn om tegelijkertijd in een spellingprogramma (nieuw) aangeboden te krijgen. Zo zijn er tal van adviezen te geven om het gevaar van interferentie te beperken.

Spellingregels afbakenen

Liefst eerst goed automatiseren voordat je een dichtbij gelegen categorie aanbiedt. Zinvol bij beginnende geletterdheid en helemaal bij dyslexie!

Wil je meer lezen over dyslexie?
Dat kan: https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/waarom-spellingregels-bij-mensen-met-dyslexie-zomaar-vergeten-worden/

Kijk ook eens in het tijdschrift: https://balansdigitaal.nl/

Lees meer

21 januari 2020

Blog#77 De kracht van taal!

By Silvia Linssen

21 januari 2020

De beeldende kracht van taal

“Plaatjes worden steeds belangrijker en daarom een middag met 2 workshops over taal. Ik hoop dat jullie er net zo van geníeten als ik toen ik er kennis mee maakte”. Zo beëindigde onze “baas” haar welkomstwoord. Na een jaar boeken, kranten of tijdschriften inspreken als vrijwilliger bij Dedicon* volgt jaarlijks de mooie traditie van de “verwenmiddag van Dedicon”. In de zomervakantieperiode vertelde ik al eens over mijn vrijwilligerswerk*. Dit jaar ontmoetten we elkaar in het Afrikamuseum in Berg en Dal. De social media worden steeds visueler, plaatjes zijn niet meer weg te denken uit alle informatieve kanalen en deze middag maakten wij op een bijzondere manier kennis met de Schilderkracht van taal!

“Een plaatje vertelt vaak meer dan 1000 woorden”

Dat las ik ooit, maar dan moet je (het) wel kunnen zíen. Hoe doe je dat als iemand slecht of niet kan zien? Schilderen met taal? Welke woorden kies je? Waar start je als je een beeld wil beschrijven? Met dat dilemma stoeiden we die middag op een speelse manier en dan merk je hoe nauwkeurig je moet aansluiten bij wat die ander niet zíet.

Schilderen met taal

Een taalkunstenaar optima forma! Dat was hij vanaf de eerste minuut! De verhalenverteller van de eerste workshop! Moeiteloos nam hij ons mee naar het oerwoud en toverde met taal en muziek voor onze ogen een scheiding tussen de dieren- en de mensenwereld. Moeiteloos speelden we mee in zijn verhaal en zágen door zijn ogen hoe dieren tegen de verwoestende bomenkap en mensen aan kijken.

En nu mogen jullie “schilderen”

Met die opdracht gingen we na de pauze aan de slag. Elkaar vertellen wat je ziet aan de kleurrijke kleding, aan een schilderij, een beeld of een pop. Het lijkt zo gemakkelijk, maar wát vertel je, hóe en waar begín je als je een slechtziende of blinde rondleidt in een museum? Welke woorden kies je en wat is de betekenis van móói? Ík vind het mooi, maar dan vertel ik over míjn beleving en gevoel bij wat ik zie. Een grote uitdaging als dit ooit toegevoegd wordt aan onze ingesproken teksten van kranten en tijdschriften.

“Mag ik even naar jouw Harry Potter toilet?”

Vroeg laatst de cursist Nederlands lachend. Op mijn verbaasde reactie, volgde de uitleg. “Jouw toilet is ook onder de trap, net als die kast waar Harry Potter in moest.” Zo mooi als blijkt dat een boekenserie internationaal zoveel succes heeft, dat één zin meteen een beeld oproept. Natúúrlijk geholpen door uitstekende vertalingen naar diverse talen. Zó succesvol dat de filmserie niet uit kon blijven.
“Fijn dat je er vrijwillig naar toe wil”, plaagde ik terug. “Een plaatje oproepen zegt meer dan 1000 woorden”, maar dan moet er wel een gemeenschappelijke basis zijn zoals dezelfde kennis over het boek of de film.

De kracht van taal helpt daarbij…..

Het blijft voor mij hèt middel om:

te communiceren
gedachtes te hebben
problemen op te lossen
contacten te onderhouden
te rapporteren voor een betere samenwerking op je werk
mensen met een visuele hindernis te bereiken en te laten delen in de kennis dat via alle media tot ons komt

Heb je problemen met begrijpend lezen?
Het verwerken van grote stukken tekst?
Wil je ook geholpen worden bij het mondeling of schriftelijk beter communiceren?
Dat kan via de aanmelding op deze website of via een mailtje naar [email protected]

Dedicon*

Heb je een visuele beperking, heb je dyslexie of geniet je méér van boeken, tijdschriften of kranten als je mag luisteren? Inspreken van kranten, tijdschriften en boeken dàt gebeurt bij Dedicon, zodat mensen die slecht zien, blind zijn of een (ernstige) dyslexie hebben op de hoogte blijven van de maatschappelijke ontwikkelingen.
De kracht van gesproken taal!
Zo maken ze óók mogelijk dat deze mensen hun studie en het examen kunnen afronden.
Wil je meer weten over Dedicon? Op de volgende blog lees je meer erover.
https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/vakantietijd-is-lekker-voorlezen/

Lees meer

15 januari 2020

Blog#76 Waarom spellingregels bij mensen met dyslexie zomaar “vergeten” worden

By Silvia Linssen

15 januari 2020

Blog #76 Waarom spellingregels bij mensen met dyslexie zomaar “vergeten” worden

“Het lijkt wel of zij alles wat ze aan spellingregels leerde, vergeten is.” De bezorgde moeder viel direct met de deur in huis. Het telefoontje ging vanaf het eerste begin over haar zorgen om haar dochter eind groep 6. We maakten een afspraak in dezelfde week.

Op tijd gesignaleerd

Tijdens de intake met ouders en dochter vertelden de ouders er “op tijd bij te zijn geweest”. Al in groep 3 waren er aanwijzingen en met de bevestiging van dyslexie viel hun plots nog meer op uit de vroege spraak- en taalontwikkelingsperiode. Ook hun school was vanaf het allereerste moment alert en dochter werd al snel verwezen naar een in dyslexie gespecialiseerde orthopedagoog voor een uitgebreid onderzoek. Al enige tijd is het mogelijk om een x- aantal behandelingen vergoed te krijgen van de zorgverzekeraar, mits….. Inderdaad een aantal E scores en geen co- morbiditeiten*.

Het signaal stoppen met de behandeling als het niet meer wordt vergoed

Na die x-aantal behandelingen stopte de bij de orthopedagoog aangesloten behandelaar de behandelingen. Mooie verslagen, een behandelplan…. Alles werd me ter inzage gegeven. Niets aan de hand zou je denken. Toch wel, helaas. Het stoppen van de vergoeding betekent bij behandeling/ begeleiding van dyslexie doorgaans niet dat de behandeling afgerond is. Integendeel zelfs. Veel grote bureaus die inmiddels deze “markt” hebben ontdekt, stoppen na het vergoedingentraject en hun behandelplan is dan “afgerond” zoals het vaak in de eindverslagen wordt geformuleerd.

Wat is jouw dyslexiebehandelplan?

Zo kan het gebeuren dat ouders en leerkracht besluiten dat de therapie alles behalve “afgerond” is. Zoals in dit geval met ook de kritische vraag van de ouders wat mijn behandelplan is en wanneer ”het” stopt? Een vraag waar ik niet meteen een antwoord op heb tijdens de intake, omdat ik graag na ruim 7 maanden zonder dyslexiebegeleiding eerst een goede eigen indruk wil krijgen van haar spelling- en leesresultaten maar vooral ook van het lees- en spellingproces van hun dochter.

“Bestaat jouw aandeel uit gewoon de lesstof van school herhalen?”

“Als dat het geval is, zijn we zelf ook voldoende in staat om dat te doen.” Een kritische en terechte vraag direct gevolgd door een duidelijk antwoord van een van de ouders. Nee, zo’n opmerking voelt voor mij niet als een teken van wantrouwen of als een verborgen waarschuwing. Deze ouder is oprecht heel erg begaan met haar kind en waarschijnlijk speelt er ook een eigen schoolervaring mee.

Weten is ook bij dyslexie “meten” en daarom de noodzakelijke eerste stap

Wáár gaat het precies mis?
Waaróm gaat het daar mis?
Ontdekken in hoeverre er bij ouders en intelligente dochter inzicht is in al die fases van spelling
Weten ze hoe al die fases in de spelling werken?
Hebben ze ontdekt hoe een fase als die niet goed is doorlopen de volgende fase beïnvloedt en ook omgekeerd?
Weten ze bij het leesproces wat ècht lezen is en wat meer lijkt op een “kunstje”?

Vragen waarop ik antwoord wil hebben om een passend behandelplan te kunnen opstellen.

Waarom maakt zij opnieuw die spellingfouten terwijl ze dit soort woorden vorig jaar feilloos beheerde?

“Hebben jullie zèlf enig idee waarom ze deze spellingfouten maakt?” Vaak een mooie startvraag om antwoord te krijgen van ouders (en soms ook van hun kind) als er gelezen en geschreven is. Meestal moeten ze het antwoord schuldig blijven.

De start van een behandelplan bij kennis en inzicht geven

Soms hoor ik collega’s verzuchten dat ze gewoon meteen naar hen hadden moeten komen. Maar…. “liever koekjes worden niet gebakken”, lachte mijn moeder vroeger weleens. Dit is nu eenmaal de situatie en daarmee jouw therapie startmoment. Na het onmisbare onderzoek van de spelling en het leesgedrag is het bepalen van de juiste instapplaats voor mij De Kern van de therapiestart. Ik bof….. dochterlief is een bijdehante dame die me fijntjes meedeelt dat ze niet dom is! Mooi…. dan gaan we direct aan het werk met inzicht geven.

Waarom spellingregels bij mensen met dyslexie zomaar “vergeten” worden……?

De lange en korte klinkerregels zijn opeens vergeten en de eind d is opeens weer een t of dt geworden.. Inmiddels begint het inzicht bij haar ouders steeds meer te groeien en zal dat inzicht er ook binnenkort zijn bij hun dochter. Natuurlijk is inzicht niet voldoende, maar het helpt wel als je weet bij welke spellingfase een woord hoort en welke valkuilen er optreden als je die fase met een andere fase gaat verbinden. Interferentie met een mooi woord. Een goed onderwerp voor een andere blog!

co- morbiditeiten*: Het samengaan van twee of meer aandoeningen. Bijvoorbeeld het samengaan van ADHD of een TOS met dyslexie.

Wil je meer lezen over spelling en dyslexie? https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/de-spellingregel-van-t-exkofschip/

Lees meer

22 oktober 2019

De voordelen van het hebben van Dyslexie!

By Silvia Linssen

22 oktober 2019

Dit zijn de voordelen van het hebben van Dyslexie

Ja, je leest het góed! Voordelen! Met dyslexie kun je behalve veel frustraties en onbegrip ook veel toegevoegde waarde hebben voor je omgeving. Voor de samenleving! Met speciale dank aan Mirjam Bosch beheerder van de Facebookgroep Dyslexie/lees-leerstoornissen, die het artikel deelde uit Libelle.nl* en zo onder de aandacht bracht. Dyslexie kan het iemand vreselijk moeilijk maken tijdens de schoolcarrière en daarna, maar het is goed om ook eens al de sterke kanten te benadrukken. Sterke kanten waar wij als samenleving heel veel aan hebben!

Wat zijn dan die toegevoegde waarden van het hebben van dyslexie?

. Ruimtelijk denken en inzicht

Als een b, p, q of d in het proces van leren lezen en spellen voor problemen zorgt, kun je dat ook omdraaien. Het biedt kansen om iets vanuit een ander gezichtspunt te (kunnen) bekijken. Tijdens een bijscholing dyslexie vertelde de docente een mooie anekdote over een aantal architecten in New York. De stad was jaren geleden aan een opknapbeurt toe en daarvoor werden architecten uitgenodigd om mee te denken over de bouwplannen. Toeval of niet? De architecten die vanaf de andere kant van het bureau moeiteloos de plannen analyseerden kregen uiteindelijk allemaal een deel van het project. Zonder enige behoefte om aan de “goede kant” van het bureau te komen kijken en mee te praten kwamen zij met de briljantste ideeën. Wat bleek later? Ze waren allen dyslectisch!

Bekende mensen zoals: Wubbo Ockels, Albert Einstein, Jan des Bouvrie (ontwerper), Leonardo Da Vinci (kunstenaar)

. Vertelvaardigheden

Tijdens diezelfde bijscholing, maar óók in mijn werk kom ik dit vaak tegen. De docent had een vriend met dyslexie meegenomen die zou vertellen over zijn ervaringen als “ervaringsdeskundige”. Binnen een mum van tijd hing de groep aan zijn lippen en barstte de groep regelmatig in lachen uit. We zagen hem gewoon bezig in allerlei situaties. Die originele, boeiende vertelvaardigheid doorspekt met humor en zelfspot gaf een mooi inkijkje in zijn sterke gave als verhalenverteller. Het kon dan ook niet uitblijven dat een cursist vroeg of hij al had nagedacht over een carrière als cabaretier!

Schrijvers… ja zeker dat kan! Zoals: Agatha Christie, De sprookjesverteller Andersen, Jacques Vriens!**

. Creativiteit

Volgens het artikel barsten mensen met dyslexie van de creativiteit. En…. inderdaad dat is zeker het geval bij de scholieren/studenten en ook hun ouders met dyslexie die ik tot nu toe ben tegengekomen. Ze zijn zonder uitzondering niet bepaald een grijze muis en hebben een originele, andere manier om hun omgeving te zien en te interpreteren. In mijn eigen situatie kwam ik ze (toeval of niet) tegen bij het bouwen van een website. Barstend van de leuke, originele ideeën, technisch gezien overduidelijk superieur waardoor ik graag een stuk regie uit handen gaf. Het invullen van de tekst legden ze resoluut op mijn regiebordje en…. ja toen was het puzzeltje compleet. Sámen waren we in staat er iets moois van te maken maar alleen waren we beiden op onze eigen manier niet compleet!

Bekende creatieve mensen? Jamie Oliver (topkok), Steven Spielberg (regisseur), Walt Disney ( filmproducent, regisseur en zakenman), John Lennon, Pablo Picasso, Mozart (componist)

Voor diegenen die het hele artikel wil lezen * www.libelle.nl/lekker-in-je-vel/voordelen-dyslexie/ Meer weten over dit onderwerp?www.dagvandyslexie.nl

Neem ook eens een kijkje op de originele website van een van de bekendste en succesvolste kinderboekenschrijver Jacques Vriens** en lees hoe hij in een tijd waarin dyslexie nog niet zo bekend was, te maken kreeg met dikke vette rode strepen in zijn werk! Gelukkig voor ons dat hij zich niet liet ontmoedigen, want dan hadden we nooit kennis gemaakt met al die leuke kinderboeken die hij heeft geschreven! www.jacquesvriens.nl

Wil je een blog uit mijn praktijk lezen over dyslexie? https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/hoe-verwerk-je-grote-stukken-tekst-als-je-dyslexie-hebt/

Lees meer

15 oktober 2019

Reis mee in de kinderboekenweek en daarna….

By Silvia Linssen

15 oktober 2019

Reis mee … het thema van deze kinderboekenweek

Een reis om de aarde…. voor iedereen…. dankzij een boek! Op mijn bureau ligt een muis met een rood balletje. Bedoeld voor mijn duim… Zo kan ik makkelijker over mijn laptop scherm sturen. Een krijgertje omdat ik met een “normale muis” altijd ruzie heb. Het pijltje reist altijd net de andere kant op dan ik wil! Onder die handige muis een inspirerend berichtje. Óók een krijgertje… van Dedicon. ”Voor mij is audiolezen mijn ziel en zaligheid. Als je zicht en financiële middelen beperkt zijn, kom je niet ver. Maar met een gesproken boek zit ik bij wijze van spreken zo in Australië”. Was getekend: Angèle.

Kinderboekenweek en het thema? Reis mee!

En dat is nou het allerleukste van (voor)lezen. In je eigen omgeving kun je zó door een (reis of avonturen) verhaal meegenomen worden naar een andere plaats. Mooi dat het dit jaar het thema van de kinderboekenweek is. Maar…. eigenlijk is het een thema voor iedere leeftijd en van alle tijden:

Een reis om de aarde in het internetloze tijdperk

“Als jullie de eerste dag van jullie reis in San Francisco zijn, vergeet dan niet……” en tijdens een telefoongesprekje “op dag 6 zitten jullie in natuurpark…. vergeet dan niet ook even … te bezoeken, want het is maar een uurtje verder”. Tekenend voor de oprechte interesse in onze huwelijksreis destijds van mijn vader. Kersverse echtgenoot had op zijn verzoek aan hem ons reisschema gegeven. Met bibliotheekboeken en de encyclopedie reisde hij met ons mee en gaf ons zelfs waardevolle tips voor onderweg!

Reis mee met een boek!

Kennen jullie:

Het bekroonde boek Mama weg! waarin een uiltje uit het uilennest valt en via een zoektocht haar mama weer vindt? Samen ontdekken en verwoorden hoe mama er ook alweer uitzag…
Rupsje Nooitgenoeg die via allerlei lekkers door de week reist en uiteindelijk een mooie vlinder wordt?
In mijn kindertijd Abeltje (en de lift), die zó in exotische oorden kwam?
Sjakie en de Chocoladefabriek?
Jules Verne… een reis om de wereld in 80 dagen?
Pippie Langkous en haar Villa Kakelbont?

Reis mee met een boek en daarmee begin je als je jong bent!

Heb je eenmaal ontdekt dat (voor)lezen leuk en (ont)spannend is dan is het zaadje geplant voor hopelijk nog veel meer avonturen! Heb je óók ontdekt dat het zomaar een paar uur later is en je even in een andere wereld was en misschien ontdek je nog wel veel meer…

Reis mee met een boek, want (voor)lezen is onmisbaar voor je taalontwikkeling en je geletterdheid!

Je ontdekt dat al dat lezen of voorlezen je woordenschat vergroot, je zelfredzaamheid, fantasie en oplossend vermogen stimuleert. Allemaal ingrediënten die nodig zijn om in je volwassen leven zelfstandig te kunnen functioneren. Het percentage jongeren van 15 jaar met een taalachterstand blijft schrikbarend toenemen (vlg. OESO,Pisa rapport). Was het percentage in 2003 “nog maar” 11,5% in 2015 al gestegen tot 17,9 % van de jongeren. Met z’n allen kùnnen we deze zorgelijke ontwikkeling stoppen, want met een taalachterstand loop je een groot risico om tot de laaggeletterden van de toekomst te horen!

Passend Lezen als zèlf lezen met hindernissen gepaard gaat

En zoals “Angèle van mijn muismatje” het al benoemde: dankzij bijvoorbeeld Passend lezen is er ook geen excuus voor mensen die niet of niet goed zien of voor mensen met dyslexie! Om mijn steentje bij te dragen aan die goede taalontwikkeling ga ik ook déze vrijdagmorgen weer voorlezen en spreek ik een krant of tijdschrift in. Dan reis ik in mijn studio heel wat af en kom soms ook als gast in iemands huis terecht.

Wil je weten wat Passend Lezen jou kan bieden? www.passendlezen.nl

Interesse in een blog waarin het plezier in lezen centraal staat? https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/is-een-film-spannender-dan-het-boek/

Lees meer

8 oktober 2019

De spellingregel van ‘T eXKoFSCHiP

By Silvia Linssen

8 oktober 2019

De spellingregel van ‘T eXKoFSCHiP“

Ik laat één van mijn leerlingen met dyslexie de spellingregel van ’T eXKoFSCHiP nog eens uitleggen aan de groep!” Dit vertelde ooit een lerares Nederlands tijdens een overleg over een van haar leerlingen met dyslexie. Toevallig of juist niet?

Regels geven houvast

Spelling…. je leert het soms gewoon door inprenting, door goed te luisteren en bijvoorbeeld door regels. Laten nou nèt die regels een grote rol spelen bij werkwoordvervoegingen. Regels die je kunt beredeneren geven houvast en zorgen voor logica en … rust en zelfvertrouwen. Mensen met dyslexie zijn vaak goed in regels en beredeneren, dus dat vertrekpunt is mooi meegenomen voor je therapie!

Werkwoorden en de spellingcontrole…

Voor de meeste spellingproblemen zou je gebruik kunnen maken van de spellingcontrole, maar dat geldt níet voor de werkwoorden.

Denk bijvoorbeeld aan biet, bied/biedt, bood, boot. In de spelling komen ze allemaal voor.
En wat denk je van: verbrede en verbreedde? Tja, er zijn vele opties en dan is het heel fijn als er (houvast) regels zijn.

Spellingtoetsen op de middelbare school

Deze lerares Nederlands herhaalt uiteraard het geleerde van de basisschool en wéét inmiddels uit ervaring dat regels zoals ‘T eXKoFSCHiP bij leerlingen met dyslexie veel zijn geoefend vanuit het beredeneren. Jùist omdat deze woorden nooit via de spellingcontrole kunnen worden gecontroleerd.

Het automatiseren van spelling en regels zoals de spellingregel van’T eXKoFSCHiP

Degenen met dyslexie zullen het herkennen. Spelling zal nooit helemaal een automatisme worden.

Geregeld staan die werkwoorden bij mij op het programma
Blíjf ik het advies geven om in jezelf de regel te gebruiken (selftalk)
Gebruik ik de KIS ( keep it simple) methode. Dat wil zeggen… geen uitgebreid schema met ja en nee, als het kort kan

Leraren zoals deze lerares Nederlands verdienen een lintje!

Waarom verdient ze een lintje? Ze zíet haar leerlingen, wéét welke leerling ergens in uitblinkt en zet die capaciteit en dus die leerling in het zonnetje. Oók een leerling met dyslexie, dus! Een leerling met dyslexie in het zonnetje zetten qua spelling…. Ik word daar altijd heel blij van en vooral als die leerling dat trots vertelt bij een volgende afspraak!

En… op verzoek een paar varianten:

SeXy FoKSCHaaP en voor de mensen die onze taal en dus ook de werkwoordvervoeging moeten leren: eXSoFTKeTCHuP. Waarom? Ooit gehoord hoe moeilijk “onze” sch is als Nederlands niet je moedertaal is?

Wil je meer lezen over dit onderwerp? https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/herhalen-of-wel-tig-keer-overschrijven-helpt-dat-bij-dyslexie/

https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/een-hoger-iq-zonder-ernstige-enkelvoudige-dyslexie-eed/

Wil je meer informatie? Kijk eens in Balans: https://balansdigitaal.nl/

Of: op de website www.dagvandyslexie.nl

Lees meer

17 september 2019

Keuzes maken…. een kwestie van prioriteiten stellen!

By Silvia Linssen

17 september 2019

Keuzes maken is een kwestie van prioriteiten stellen en dat kom je in allerlei situaties tegen! In de supermarkt liepen moeder en dochter. Beiden met een karretje aangepast aan hun lengte lekker boodschappen aan het doen. Het ging een tijdje goed totdat het gangetje met de verleidingen aan de beurt was… Op dochters ooghoogte leek het wel Luilekkerland met al die koekjes, snoepjes, chocola… In een oogwenk was haar karretje gevuld en trots liep ze achter haar nietsvermoedende moeder naar de kassa.

Keuzes maken…

Hoe het afliep bij de kassa? Een herkenbaar tafereel dat iedereen met kinderen weleens heeft meegemaakt. De (júiste) keuze(s) maken, word je zoals in het voorbeeld van de supermarkt, meestal al vroeg geleerd. Maar…. ”Waarom is wat ík lekker vind áltijd ongezond?”, hoorde ik een jongen een keer mopperen. En ja…. dat is ook voor mij zó herkenbaar!

… een kwestie van prioriteiten stellen

Voor wie is dat níet moeilijk? Ook wij volwassenen kunnen er wat van. Met dank aan “Van Rups Tot Vlinder* ” mocht ik het onderstaande gebruiken:

Gezonde voeding €80,- te duur – Lunchen met vrienden €80,- redelijk
Coach/Trainer €90,- belachelijk – Shoppen bij Media Markt €90,- voordeeltje
Educatie/Opleiding €995,- duur – IPhone €995,- noodzaak
60 minuten e-cursus volgen: Waar haal ik de tijd vandaan? – 60 minuten Facebook/instagram: De tijd vliegt!
1 uur mediteren: een eeuwigheid – 1 uur op Netflix: nog een aflevering kijken?

Herkenbaar? En…. hoe zit dat met logopedische kosten, zoals dyslexiebegeleiding? Mag gezondheid (voor jouw kind) iets kosten, als het niet vergoed wordt?

“De kost gaat áltijd voor de baat uit!”

Dit spreekwoord gebruikte mijn vader vroeger altijd als ik wéér een flinke investering deed, wéér een dure test aanschafte of een dure cursus volgde en (als zzp-er) zelf betaalde, of afspraken moest annuleren vanwege wéér een (verplichte) bijscholing of bijeenkomst. En ja… dat geld en die tijd kun je maar één keer besteden! Dus: Géén nieuw bankstel, een nieuwe tv, of…..!

Dáárom een eerbetoon aan deze anonieme ouders omdat zij wéten dat (logopedische) kosten voor de baat uitgaan!

Moeder werkt/werkte extra uren zodat ze de niet vergoede therapie van haar kind kan betalen
Ouders gaan korter op vakantie, want hun zoon met dyslexie wil later net als zijn broer/zus óók de opleiding/ baan van zijn dromen kunnen kiezen en bij gelijke kansen bieden, hoort niet altijd een gelijke investering
Vader stelt de aanschaf van die auto een paar jaar uit omdat die over 10 jaar niet “dank je wel voor de kansen die je me gegeven hebt”, tegen hem zal zeggen, maar al is afgeschreven!
Opa of oma past wekelijks op als moeder met de oudste naar de therapie gaat
Ouders die zeggen: “Kijk dáárvoor werken we, want een investering in de kansen voor mijn kind is de beste investering!”

Wat zou jíj doen?

Ben jij misschien nèt als die bezorgde moeder die me laatst belde voor een vrijblijvend advies en álles over heeft voor de toekomst van haar kind? Nee…. ze kwam daarna niet met haar kind bij mij, want de afstand liet dat niet toe. Gratis een luisterend oor bieden, begrip voor haar bezorgdheid tonen, een advies geven. Ook dát hoort soms bij mijn werk. Niet alles kost geld en horen dat ze voor zíjn toekomst en levensgeluk (financiële) offers wil brengen, is soms de kers op de taart in mijn werk. Het leven ís duur en soms ook onrechtvaardig, maar we moeten er met z’n allen tòch iets van maken en tja… daar hoort ook keuzes maken bij!

Ontwikkelingskansen mogen niks kosten of misschien tòch wel?

Als dank aan Van Rups Tot Vlinder* voor de spontane toestemming om haar inspirerende post te mogen gebruiken voor deze blog komt hier voor belangstellenden haar website: www.vanrupstotvlinder.nl

Wilt u meer informatie over dyslexie en de ervaringen van cliënten? Neem eens een kijkje op een van mijn blogs zoals: https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/hoe-stimuleer-je-om-te-lezen-en-maak-je-een-boek-spannend/

Lees meer

De week van de Alfabetiseringezen of de IPad onderweg?

10 september 2019

Wat doe jíj in de Week van de Alfabetisering en daarna?

By Silvia Linssen

10 september 2019

In de Week van de Alfabetisering lees ik het volgende op de NOS app:

Wist jij dat 1 op de 6 Nederlanders van 16 jaar en ouder laaggeletterd is en dus moeite heeft met lezen, schrijven en rekenen? Maar liefst 2,5 miljoen laaggeletterde Nederlanders kunnen moeilijk functioneren in de maatschappij.

Waarom een wéék aandacht voor laaggeletterdheid in de Week van de Alfabetisering? Om:

laaggeletterden te stimuleren om erover te praten
de omgeving van de laaggeletterden te bereiken
het taboe te doorbreken
sneller te leren herkennen als iemand moeite heeft met lezen en schrijven, zodat je ook hulp kunt bieden
ze in contact te brengen met mensen of instanties die kunnen helpen

Wat is het verschil tussen analfabetisme en laaggeletterdheid?

Analfabetisme: Je kunt helemaal níet lezen, schrijven of spellen.

Laaggeletterdheid: Je kunt wel lezen en schrijven, maar op zó’n laag niveau dat je niet zelfstandig kunt functioneren in de samenleving.

Waar loop je dan tegenaan als je laaggeletterd bent?

Je hebt o.a. problemen met:

het invullen van formulieren
straatnaamborden lezen
(voor) lezen
handleidingen van apparaten lezen
solliciteren
het gebruik van smartphone en computer

Wat betékent dat voor het dagelijks leven van iemand die laaggeletterd is?

Je bent vaker afhankelijk van anderen
Je hebt een minder goed betaalde baan, dan je gelet op je andere kwaliteiten zou kunnen hebben
Je bent vaker langdurig werkloos
Er is vaker sprake van stress
De kans op bedrijfsongevallen zijn groter omdat je de veiligheidsinstructies niet goed kunt lezen

Waarom wordt de kloof met (goed) geletterden steeds groter?

De vergrijzing en migratie speelt een rol
Maar… vooral het feit dat steeds meer jongeren met een taalachterstand de school verlaten, wordt als oorzaak genoemd, omdat men onvoldoende leest!

Voorkómen is beter dan genezen!

Natúúrlijk is een van de kerndoelen van school aandacht voor rekenen en taal, maar helaas wordt steeds méér op het bordje van het onderwijs en de leerkracht gelegd. Hiervoor zijn niet méér onderwijsuren beschikbaar. Daarom…

Het goede voorbeeld geven is de eerste stap die wij als omgeving kunnen bieden.

Als directe omgeving van je kind kun je o.a. denken aan:

zèlf lezen en liefst dagelijks zoals eten en drinken een dagelijks terugkerend (noodzakelijk) ritueel is
het plezier in lezen stimuleren door al van jongs af aan vóór te lezen en daar een gezamenlijk gezellig moment van maken
als je niet graag leest, kun je dat ook compenseren door sámen naar een luisterboek te luisteren en mee te lezen
wekelijks of in ieder geval met regelmaat samen de bibliotheek te bezoeken

Hoeveel méér kun je als je goed kunt lezen?

Denk aan het begrijpen van de handleiding van een apparaat
Het bakken of koken van een lekker recept
Onderweg een waarschuwingsbord of route omweg kunnen lezen
De kans op promotie wordt groter en dus ook je salaris als je in de voortschrijdende automatisering de instructies kunt lezen
Je kunt dan het goede voorbeeld geven aan je kinderen zodat ook zij betere startkansen krijgen in hun leven
En vooral: Je hebt een zelfstandig volwassen leven, want je bent niet afhankelijk van anderen, hun tijd en bereidheid om jou te helpen bij leesactiviteiten

Lezen saai?

Lezen…. ik hoor het vaak…..is maar saai! Het lijkt niet meer “in” om geregeld in de vrije tijd een boek te lezen, maar….wat denk jíj? Is een leven dat gekenmerkt wordt door schaamte, frustratie, onvoldoende kunnen meedoen, afhankelijkheid van anderen het leven wat jij wenst voor jou, je omgeving en je nageslacht? Is dat dan wèl “in”?

Oproep niet alleen voor de Week van het Alfabetisme maar ook voor erna:

Kijk eens naar je gezin, je omgeving, de kinderen uit je buurt. Léés jij graag en zie je dat jouw kinderen dat plezier met jou delen? Zou je een ander dat ook willen gunnen? Meer zelfstandigheid en meer toekomstkansen? Informeer eens bij je buurtbibliotheek of bij de school, het bejaardenoord of bij die slechtziende buurvrouw of buurman? Er zijn al voorlees grootouders en leesmoeders, maar misschien snakt jouw slechtziende buurvrouw óók wel naar iemand die haar een gezellig uurtje bezorgt.

Wil je meer lezen over leesplezier? In de afgelopen zomervakantie schreef ik een aantal blogs over lezen en leespret. In deze week van deze Week van de Alfabetisering daarom een terugblik.

Wil je reageren of ken je een stimuleringsproject op dit gebied bij jou in de buurt en wil je dat delen? Anderen inspireren? Deel het hieronder in een reactie en wie weet hoeveel ontplooiingskansen het oplevert voor anderen!

https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/is-een-film-spannender-dan-het-boek/

https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/hoe-stimuleer-je-om-te-lezen-en-maak-je-een-boek-spannend/

Interesse in meer tips? http://lees-goed.nl/vakantielezen-met-kinderen/

Met dank aan de NOS app (bron) van 9-9-2019. Het eerste deel van deze blog is een samenvatting ervan.

Lees meer