Kies je als je zou mogen kiezen voor uitgedaagd worden tot lezen of voor Veilig Leren Lezen?
Ooit een wortelkanaalbehandeling gehad bij een tandarts? Of een gaatje laten vullen zonder verdoving? Waarom ik dat vraag? Het voelt namelijk als een ‘open zenuw raken’ en geloof me dat doet zeer! Oh, wat verwoordde ze dat mooi. Een open zenuw raken!

Interview in zomergasten

Waar ik het over heb? Over het interview dat Theo Maassen laatst had in de uitzending zomergasten met schrijfster Bibi Dumon Tak. Hoe treffend was die opmerking van haar: ‘Een open zenuw’ raakte hij met die opmerking over het leesonderwijs op de school van zijn dochter. Ze vergeleek het leren lezen met het overhoren van theaterbezoekers na een avondje uit naar Theo Maassen. Dan verdwijnt toch ook als sneeuw voor de zon het ‘avondje uit plezier’?

‘Veilig Leren Lezen’ vergelijken met ‘een open zenuw raken’

Die open zenuw… alleen als schrijfster kun je zo’n treffende metafoor geven met vervolgens een toepasselijke vergelijking. Zij raakte met haar opmerking ook mijn gevoelige snaar, want dát is precies waarom het  leesniveau in Nederland zorgwekkend is geworden.  Stel dat er een keuzemogelijkheid is tussen uitgedaagd worden tot lezen of voor “Veilig Leren Lezen’ met AVI niveaus. Waar zou jij dan voor kiezen?

Is er een relatie tussen ‘Veilig Leren Lezen’ en het verdwenen leesplezier?

Inderdaad, waar is het plezier in lezen? In welk schril contrast staat dit met hoe mijn en waarschijnlijk haar generatie vroeger leerden lezen? En terecht zoals ze opmerkte dat je iemand ook niet overhoort over het avondje uit naar Theo Maassen, want hoewel de inzender van een commentaar vindt dat de schrijfster twee zaken door elkaar haalt, vertellen praktijkervaringen het tegendeel. Die bevestigen het verhaal van de uitgenodigde gast en anders zijn er wel de AVI-toetsen met veelzeggende termen als frustratie- of instructieniveau. Of wat te denken van de één of drie minuten testen waarbij je zoveel mogelijk woorden in een minuut moet kunnen oplezen. Het lijkt wel een hardloopwedstrijd, maar dan zonder atletiekbaan.

De impact van ‘Veilig Leren Lezen’

In mijn boek wordt ‘die open zenuw’ ook onder andere toegespitst op (hoogbegaafde) lezers met dyslexie. Wat voor een impact heeft dat zogenaamde ‘Veilig Leren Lezen’ op het plezier in lezen? Op je zelfbeeld? Je schoolcarrière en eventueel het latere studeren?   Eigenlijk doet de titel ‘Onveilig Leren Lezen’ meer recht aan deze leesmethode. Het is voor mij echt DE Open Zenuw die de huidige slechte leesvaardigheid en zorgelijke geletterdheid veroorzaakt.

Reacties op de leesmethode ‘Veilig Leren Lezen’

De reacties op LinkedIn bleven dan ook niet uit. Ik haal er een paar uit:

• ‘Precies waarom onze zesjarige niet wilde leren lezen.’
• ‘Het gaat nergens over.’
• Maar ook: ‘het zijn leuke eigentijdse leesboeken.’

Natuurlijk, over smaak valt niet te twisten. De laatste reactie was enigszins ‘gekleurd’ want die was van een schrijfster van AVI-boeken. Niets mis mee en ik wil best geloven dat haar boeken leuk en uitnodigend zijn, maar als je boekkeuze beperkt wordt tot het technische niveau? Tot je instructie- of frustratieniveau?

Welk leeszaadje plant je bij je leerlingen?

Helaas de aanname dat kinderen daarnaast alles kunnen lezen wat ze willen, is te rooskleurig. Mijn praktijkervaring en die van ouders van mijn cliënten met dyslexie vertellen een ander verhaal. Het eerlijke andere verhaal? Dat de starre opstelling rond niveaus en boekkeuzes juist ontmoedigend en demotiverend werken. Het verhaal dat je thuis dan ‘hard moet werken’ om een leuke leeservaring te creëren. Want: Als het zaadje van ‘lezen is saai, lezen mag alleen op dat niveau’ er eenmaal is en is uitgegroeid tot een vaste overtuiging, gaat dat voor je het weet een bepalende rol spelen.

Praten over AVI niveau of over de inhoud van het verhaal?

Meningen zijn dus ook hier weer verdeeld en dat mag, maar is het niet veel leuker als je met elkaar over een boek praat dan over het AVI niveau dat je leest? Als een boek zo spannend wordt dat je de tijd vergeet en je leeftijdgenoten nieuwsgierig maakt en aanmoedigt om het ook te gaan lezen? Geen ‘overhoring’ of controlerende vragen, maar een mening mogen geven?

De parallel tussen ‘Veilig Leren Lezen’ en de verplichte literatuurlijst ervaring in mijn middelbareschooltijd

Als ik de huidige leeservaringen hoor van basisschoolkinderen en hun ouders dan prijs ik me gelukkig dat het in mijn basisschooltijd anders was. Gelukkig is daar mijn leeszaadje ‘vakkundig geplant’. Gelukkig, want de verplichte literatuurlijst Nederlands op mijn middelbare school zou naadloos passen bij de ervaringen rond het ‘Veilig Leren Lezen’.

De impact van de onvrijheid je eigen boeken te kiezen

Er zijn boeken die ik ook nu nog laat liggen omdat ze me werden opgedrongen voor mijn vwo-literatuurlijst. Sommige daarvan pasten (nog) niet in mijn levensfase of gingen gewoon mijn ‘pet te boven’. De leesvreugde was danig beïnvloed na mijn middelbare schooltijd, maar gelukkig was dat zaadje van de basisschool vakkundig geplant!

Selectief leren lezen is ook lezen

Het is net als de krant lezen. Lees jij de krant van A tot Z? Persoonlijk sla ik techniek, herenvoetbal 😊 en ingewikkelde beursberichten over, maar dat betekent toch niet dat ik het NRC niet kan lezen?

Meer weten over uitgedaagd worden tot lezen of juist het effect van boeken opgedrongen krijgen?

In het boek Dyslexie en onderwijs: op zoek naar jouw puzzelstuk- Gelijke behandeling leidt niet tot gelijke kansen! vind je meer over dit onderwerp en hoe het leren lezen veilig, maar vooral plezierig en uitnodigend wordt. Hoe het kan gebeuren dat een boekenserie  opeens helemaal uitgeleend was in de bibliotheek…

Het boek is onder andere te bestellen bij Boekscout:  https://www.boekscout.nl/shop2/boek/9789464683707
Of met dit ISBN: 978-94-646-8370-7 in elke (digitale) boekhandel!

Meer blogs
https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/de-passende-pleister-voor-jouw-dyslexiewond/