Het leesplezier is dramatisch laag!
“Wat bezielt je om opeens flutromannetjes te gaan lezen?” Het was mijn vader duidelijk niet ontgaan dat ik in de zomer na mijn eindexamen VWO alleen maar “doktersromannetjes” verslond en ja…. overduidelijk een signaal dat het een doorn in zijn oog was. Maar…. geen paniek want míjn leesplezier is daarmee niet opeens dramatisch laag geworden!
Waar kwam die omslag van “hoogstaande literatuur” vandaan?
Is dat zo vreemd? Na maar liefst 25-30 verplichte boeken voor de literatuurlijst Nederlands in klas 5/6 en niet te vergeten daarnaast ook voor de 3 vreemde talen minstens 8 per taal? Het hoorde allemaal bij het examenonderdeel literatuur en nee….. vertel míj daarom nóóit dat een talenpakket een pretpakket was/is! In ieder geval níet in de jaren 70! Mijn leesplezier was na de middelbare schooltijd dramatisch laag. “Vakkundig” om zeep gebracht door een “overkill”aan verantwoorde (verplichte) boeken!
Leeskost is net als voedsel een kwestie van smaak en behoefte
In mijn geval is het uiteindelijk nog “goed gekomen” aldus mijn destijds bezorgde ouder, maar terugdenkend aan die bijna verslaving aan wat hij geringschattend “pulp’ noemde, is het zeker te verklaren. De verplichte titels op die boekenlijst, de tijddruk, weinig oog voor de leeftijd en daarmee samenhangende belangstelling. Lezen en de keuze van wat je leest, is zó persoonlijk. Net als eten, een kwestie van smaak! Een paar jaar later kon ik echt wel weer genieten van een “serieus” boek, maar een aantal ervan staan dankzij die verplichting nog steeds op mijn zwarte lijst.
Ten gevolge van het begeleiden van middelbare scholieren (met dyslexie) weet ik dat het aantal verplichte boeken aanzienlijk is verminderd en ook dat er veel meer keuze mogelijk is. Het gaat gelukkig steeds meer om de leeservaring en de enkele boeken die verplicht zijn, worden vaak klassikaal besproken en getoetst. Toch daalt het leesvaardigheidsniveau al jaren bij leerlingen van groep 8, maar vooral ook in het voortgezet onderwijs.
Het gaat slecht met het leesgedrag van onze middelbare scholieren
Het leesplezier en daarmee ook het leesniveau is dramatisch laag. Voor diegenen die dat willen ontkennen…. Een grafiek bij een onlangs geplaatst artikel over recent getoetst leesgedrag en leesvaardigheid toont dat Nederland niet een beetje uit de top 10 is gevallen, maar inmiddels op de 26e plaats staat**!
Het zorgwekkende leesniveau komt steeds weer terug in het nieuws, zoals onlangs in het NRC met adviezen hoe het tij te keren.* En… nee de digitalisering, de smartphones, het gamen…. daar hebben de ons omringende landen ook mee te maken, maar Nederland spant helaas in het “ontletteren” toch echt de kroon! Waar ligt het dan aan?
Hoe het dramatische (leesplezier) tij te keren?
In hetzelfde artikel 5 maatregelen om de leesvaardigheid te verbeteren zoals:
- “Diep” lezen in plaats van korte en oppervlakkige leesmomenten. Het helemaal “verdiept zijn” in een boek vergroot je. Het is de sleutel voor leesprestaties en om zelfstandig te kunnen functioneren.
- Het leesplezier verhogen
- De lesmethodiek en didactiek verbeteren
- Zorgen voor een leescultuur
- Vergeet de jongens niet!
Leesplezier….. stimuleer je niet met verplichte boekenlijsten
Wèl met keuzes leren maken en ruimte voor andere “leeskost”.
Leesplezier creëer je vooral ook door genoeg tijd ervoor te hebben. Lezen moet ontspannend zijn in een rustige sfeer. Mijn leeservaring hierboven is een duidelijk voorbeeld wat er gebeurt als men in de stress van het overvolle examenjaar in korte tijd zoveel boeken moet lezen en vervolgens via inzichtvragen móet analyseren.
Welke lesmethodiek en didactiek vind je belangrijk?
Ga je daarbij uit van:
- de persoonlijke belangstelling,
- hobby’s,
- het strikt volgen van het technisch leesniveau dat is getoetst?
- is de leeftijd bepalend wat een kind mag lezen of laat je daarin andere criteria meewegen?
Als moeder maar ook als dyslexiespecialist zie ik het leesplezier verlagen door denkbeelden zoals:
- Niveau lezen (“AVI” lezen) i.p.v. lezen wat je leuk vindt. Je leesniveau is daarbij bepalend en niet jouw belangstelling. Om eindelijk dat leuke boek te kunnen lezen, volgen er eerst toetsen op tempo en foutloos technisch kunnen lezen. De meeste mensen met dyslexie of met bijvoorbeeld een stotterprobleem zijn niet goed in hardop technisch foutloos lezen en sommigen zullen op de geldende toetscriteria zelfs als volwassenen dat niveau misschien wel nooit halen. Dat betekent niet dat ze “stillezend” een boek níet kunnen begrijpen en er plezier aan beleven.
- De leeftijd bepalend te laten zijn bij de keuze van een boek. “Dat boek is voor jou nog veel te moeilijk”, hoorde ik ooit een bibliothecaresse zeggen. Geloofde ze nou werkelijk dat een kind een boek blíjft lezen als het te moeilijk is? Het op voorhand belemmeren in eigen keuzes maken, is in mijn ogen een vernietigend zaadje planten om het lezen af te zweren als leuke activiteit.
Durf bij boekkeuze eens te kiezen voor een “moeilijk” boek
In een vorige blog over de magie van (voor)lezen zei Kees v. Kooten het al zo treffend: “Lees ook de moeilijke woorden, want de vraag naar de betekenis komt vanzelf en zo bouw je samen spelenderwijs aan de woordenschat. Dat geldt ook bij het mógen kiezen van je boek.
Het technisch lezen vormt natúúrlijk de basis voor het begrijpend lezen, maar vanuit mijn achtergrond zie ik ook moeizame relaties tussen hardop lezen, verklanken, snelheid en techniek. Iemand die stottert, onduidelijk spreekt of iemand met dyslexie….. ze hebben allen problemen met het hardop lezen.
De leescultuur en “die jongens”….
Soms bezoek ik voor mijn werk een klas en zie direct de liefde voor het (voor)lezen… Een mini huiskamer met gezellige bank, kussens en boeken uitnodigend in een boekenkast. Boeken over hobby’s zoals technische boeken, fotografieboeken, kookboeken, detectives, maar ook avonturenboeken, “echte kinderliteratuur” … allemaal gebroederlijk bij elkaar.
Dan denk ik automatisch aan mijn eigen huis en alle huizen waarin ik heb gewoond. Altijd was er wel een hoekje gecreëerd om je lekker terug te trekken met een boek.
Aan de boekenkast waaraan je vanzelf ziet wat de uiteenlopende interesses van de bewoners zijn…..
“Zien eten doet eten”
De eetcultuur van de Zuid-Europese landen gaat van generatie naar generatie…. en zo’n gewoonte geldt niet alleen voor eten!
Handige mensen die in huis alles wat kapot gaat weer als vanzelfsprekend repareren….. ? Als je het vraagt dan hebben ze altijd een voorbeeld in de buurt gehad.
Componisten? Het werd aan de volgende generatie doorgegeven en bijna met de paplepel gestimuleerd.
Sportmensen die de ene medaille aan de andere rijgen? Grote kans dat pa of ma ook uitblonk in die sport.
Dat is niet anders bij lezen, want….“zien (voor)lezen doet lezen”
Dat begint dus bij ons! De (groot)ouders, de kinderopvang, leraren, alle mensen om opgroeiende kinderen heen. Om ze te laten blíjven lezen, zullen we het voorbeeld moeten blíjven geven. Laten zíen en ervaren hoe leuk dat is, wát je ook leest en vooral bewíjzen dat alleen zij die veel lezen, het steeds beter beheersen.
Een betere beheersing in wat je ook doet, maakt het vele malen leuker om te doen en zo is de cirkel rond!
Voor de belangstellenden verwijs ik graag naar het hele artikel in het NRC van het weekend 1 en 2 februari 2020*
https://www.nrc.nl/handelsblad/2020/02/01/#122
Bron grafiek** : Uit het NRC van 6-2-2020 Belangstelling voor dat hele artikel?
https://www.nrc.nl/nieuws/2020/02/06/waarom-estland-de-allerslimste-pubers-heeft-communistische-basis-met-een-scandinavische-saus-a3989561
Meer lezen over de leescultuur en hoe je het zaadje plant? De magie van het (voor)lezen in:
https://www.logopedie-dyslexie-silvia-linssen.nl/blog79-een-jaarlijks-terugkerend-nationaal-voorleesjaar/
